Havaalanı kapasite analizinde yeni bir yaklaşım

Abstract

vÖZETTürkiye' deki şehirlerarası mesafelerin uzun olması, topografik yapısı, iklim koşulları,havayolu taşımacılığı bakımından ülkemiz için bir şans durumundadır. Bununla birlikteülkemizin jeopolitik konumundan dolayı, Türkiye'den 3 saatlik bir uçuşla 55 ülkeyeulaşılabilmektedir. Ancak ülkemizde havayolu yolcu taşımacılığı ekonomik nedenlerdendolayı gerekli gelişimi gösterememiştir.Havaalanı inşaatı konusu, tasarımından işletilmesine kadar tüm aşamalarda maliyeti çokyüksek olan yapılardır. Ulaştırma Bakanlığı'ndan alınan bilgiye göre 2004 yılı itibari ile 5milyar dolar yatırım yapılan 70'e yakın havaalanı atıl durumdadır. Bu havaalanlarınınekonomiye kazandırılmasının yolları araştırılmaktadır. Başlatılacak bölgesel havataşımacılığı projesi ile bu havaalanları kullanılabilir hale getirilecektir. Bunun yanındayurtiçi yolcu taşımacılığına özel sektörün girmesi ile yolcu taşımacılığındaki havayolu payıartacaktır.Havaalanı kapasite yetersizliği konusu ülkemiz için yeni bir konudur. Trafik yoğunluğu olanbazı havaalanlarımızda bu tür kapasite çalışmalarının yapılması, hem mevcut durumun tespitedilerek iyileştirilmesi hem de geleceğe yönelik fikir vermesi açılarından son derece önemarz etmektedir.Terminal binası kapasite çalışması ülkemizde dünya standartlarında yapılamamaktadır.Bunun başlıca nedeni, yüksek maliyetlerdir. Örneğin kapasite belirlenme çalışmasındakullanılan simülasyon programı maliyeti çok fazla olduğu için henüz ülkemizdekullanılamamaktadır. Bunun alınması durumunda değişen yolcu talebine paralel olarakistenilen zamanlarda da kapasite hesaplaması yapılabilmesi mümkün olacaktır. Havaalanıkapasite analizi konusundaki bilgilerin maliyeti de fazladır, IATA (International AirTransportation Association)' nın kullandığı ampirik formüllerin kullanımı da belli maliyetlergerektirmektedir.Çalışmada havaalanı ile ilgili genel bilgiler verildikten sonra, havaalanı kapasite analizine aityeni yaklaşımlar sunulmuştur. Bu konuda Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) veDemiryolu Limanlar Havaalanları İnşaatı Genel Müdürlüğü (DLHİGM) ile görüşülerekTürkiye ile ilgili istatistikler sağlanmıştır. Büyüklüğüne göre belirlenen 4 havaalanındakapasite analizi yapabilmek için DHMİ' den gerekli izinler alınmıştır. Yapılan işprogramına göre ilgili havaalanlarına gidilerek araştırmalar yapılmıştır. Antalya, Esenboğa,Adana ve Gaziantep Havaalanları'nda yapılan gözlemler ve arazi çalışmalarıdeğerlendirilmiştir. Bulanık Mantık Yöntemi ve Yapay Sinir Ağları (YSA) Yöntemlerikullanılarak, özellikle yolcunun hizmet aldığı havaalanı birimleri; yolcu terminali girişi Xışını güvenlik kontrolü bölümü, giriş denetimi bölümü, pasaport kontrol bölümü, uçağa binişkapısı bölümü ve bagaj alma bölümü incelenerek kapasite analizleri konusunda yeniyaklaşımlarda bulunulmuştur. İncelenen havaalanlarında müşteri memnuniyetine yönelikanket çalışmaları da yapılmıştır. Anketlerin değerlendirilmesi SPSS programı ile yapılmıştır.Bunun yanında genel olarak ülkemiz havaalanlarının altyapı kapasite kullanımlarınıbelirlemek amacıyla Veri Zarflama Analizi (VZA) Yöntemi ile etkinliklerideğerlendirilmiştir.Ancak son yıllarda artan terör olayları sonucunda, havaalanlarında havacılık güvenliğininsağlanması için tedbirlerinin alınması sonucunda, başlatılan çalışmaların yolcu kuyrukları vegecikmelere yol açacağı kesindir. Bunun için kapasite analizi konusu daha gündemdeolacaktır ve bu konuda ilgili kuruluşların gerekli önlemleri alması zorunludur. Türkiye'dehava taşımacılığının gelişimi yeterli havaalanı imkanlarına bağlıdır.ANAHTAR KELİMELER: Havaalanı, Havaalanı Kapasitesi, Havaalanı Yolcu TerminalBinası, Yapay Sinir Ağları, Bulanık Mantık, Anket, Veri Zarflama Analizi.

viABSTRACTTopographical structure of Turkey, long distances and climatical conditions can beconsidered as a good chance for between cities air transportation. Taking into account ofgeopolitical location, there is also another advantage; you can reach 55 countries with a 3hour flight from Turkey. But in our country, air passenger transport has not been developedenough because of economic reasons.Airport construction is an expensive activity at all stages from design to management.According to the knowledge acquired from Ministry of Transportation, $5.000.000.000invested for nearly 70 airports that are all idle till the year 2004. It is being investigated howto gain these airports into economy. By initiating regional air transportation project, theseairports could be gained into economy. By also initiation of air domestic transport by privateenterprises, share of airway in transportation will rise.Capacity insufficiency of airports is a new subject for our country. Studying on this type ofcapacity problems at some airports that have dense air transport will help not only proveexisting situation and its improvement, but also will give an opinion about future.In this study, general information about airports are given and then, new approaches toairport capacity analyze are presented. On this subject, statistical knowledge about Turkey isprovided from Management of State Airports (DHMI) and General Directorate of StateRailway Ports and Airports Construction (DLHIGM). In order to do capacity analyze,needed permissions from DHMI are provided for 4 airports chosen according to their sizes.According to prepared work sequence program, research has been made by working at theseairports. Observations and site investigations are appraised which are gathered from Antalya,Esenboğa, Adana and Gaziantep Airports. By investigating airport units that passenger getsservice, especially passenger terminal entrance, X ışını security control unit, giriş denetimiunit, passport control unit, door to passenger get on unit and taking baggage units, newapproaches to capacity analyzes subject are presented using Fuzzy Logic Method and NeuralNetworks Method. Also inquiry study for customer pleasure orientation at examined airportshas been made. Appraisal of inquiries is made by using SPSS-Statistical Packages of SocialSciences program. In addition to those studies, generally effectiveness of our countryairports are appraised by Data Envelopment Analyze Method (DEA) in order to determineinfrastructure capacity usage.But with the result of increasing terrorist attacks, security precautions will rise at the airportsand it is definite that these will cause passenger queues and delays. Because of this, capacityanalyze subject will be on the agenda and responsible associations have to take precautions.Development of air transport in Turkey is connected with airport opportunities.KEY WORDS: Airport, Airport Capacity, Airport Passenger Building, Artificial NeuralNetwork Method, Fuzzy Logic Method, Survey, Data Envelopment Analyze Method.