Türkiye karayollarındaki servis yeteneği kaybının yol kullanıcı maliyetlerine etkisinin araştırılması

Abstract

ÖZETTÜRKİYE KARAYOLLARINDAKİ SERVİS YETENEĞİ KAYBININ YOLKULLANICI MALİYETLERİNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASIGülay TULUMÜlkemizde ulaştırmanın en önemli modu karayoludur. Karayolları inşa edildikten sonra,trafik, iklim, çevresel faktörler vb. nedenlerle üstyapısında bozulmalar oluşmaya başlar. Rutinbakım çalışmalarının dışında oluşan bozulmaların onarımının da yapılması şarttır. Fakat buçalışmaların maliyeti oldukça yüksek olduğundan, onarıma ihtiyacı olan tüm kesimlere aynıanda müdahale edilmesi olanaksızdır. Genellikle, onarıma alınacak bölgelerin seçimindesadece trafik hacmi ve onarım maliyet dikkate alınmaktadır. Oysa kullanıcı faydaları daöncelik belirlenmesinde önemli bir faktördür. Kullanıcı faydaları, kullanıcı maliyetlerindekiazalma olarak tanımlanabilir.Literatürde kullanıcı faydaları ile ilgili pek çok çalışma bulunmasına rağmen, ülkemiz içinbenzer bir kaynağa ulaşılamamıştır. Bu tez çalışmasının başlıca amacı, ülkemizkarayollarındaki servis yeteneği kaybının yol kullanıcılarına olan etkisinin araştırılmasıdır.Bu tez çalışması kapsamında ülkemizdeki tüm devlet yollarının incelenmesi mümkünolamayacağından, çeşitli pilot bölgelerde anket çalışmaları yapılarak kullanıcı faydalarıaraştırılmıştır. Bu bölgeler seçilirken, farklı trafik hacimlerine sahip olmaları, kullanıcılarınınfarklı gelir düzeylerinden olmasına ve karayolunu kullanan taşıtların farklı özelliklergöstermesine özen gösterilmiştir. Anket çalışmaları, Isparta, Adapazarı ve Samsun'dagerçekleştirilmiştir.İlave yakıt tüketimi değeri araştırmasında, servis yeteneğinin ilave yakıt tüketimindedoğrudan etkisinin nerdeyse olmadığı görülmüştür. İlave lastik aşınma maliyetinin ise,özellikle kamyon ve otobüslerde büyük miktarlarda olduğu görülmüştür. İlave bakım maliyetide lastik aşınma maliyetinde olduğu gibi yüksek değerlerdedir. Fakat toplam olarak taşıtişletme maliyeti hesaplandığında bulunan değerlerin KGM tarafından açıklanan değerleregöre oldukça düşük kaldığı görülmüştür. Trafik kaza maliyeti değeri literatürde kullanıcıfaydaları açısından önemli bir yer tutmasına rağmen yapılan çalışmada etkisi çok az kalmıştır.İlave gecikme maliyeti araştırmasında da özellikle otomobil için benzer maliyetler söz konusuiken otobüs ve kamyon için bulunan değerler literatüre göre az olmuştur.Sonuçta, ülkemiz karayolları için bir gösterge olabilecek kullanıcı faydaları tespit edilmiş,örnek trafik ve kaza kayıtları kullanılarak örnek değerlendirmeler yapılmıştır.ANAHTAR KELİMELER: Kullanıcı Faydaları, Fayda-Maliyet Analizi, Bakım Yönetimi,Öncelik Ataması

ABSTRACTINVESTIGATION OF EFFECT TO ROAD USER COSTS OF PAVEMENTSERVICEABILITY LOSS IN TURKEY ROADSGülay TULUMMost important mode of transportation is highway in Turkey. After the construction ofhighways, pavement distresses occur via traffic, climate and environment etc. Outsidemaintenance activities, rehabilitation activities must be done. Because rehabilitation activitiesrequired more cost, it is impossible to interface to all regions to be necessary rehabilitation. Itis generally taken into consideration only traffic volume and rehabilitation cost for choosingof rehabilitation regions. But highway user benefits are one of the important factors in prioritydetermining. Highway user benefits can be defined as reduction in highway user cost.Although there are more works related to highway user benefit in literature, it is not meetingany sources for Turkey. The principles aim of this thesis works, investigation of effect to roadhighway user costs of pavement serviceability loss in Turkey roads.In this thesis works, because it is impossible to investigation of all over the Turkey roads, it isexamination of highway user costs as public surveys in various pilot areas. In the selection ofthese areas, it is care of various traffic volumes, various road users? income levels, andvarious vehicles. Public surveys works are make to Isparta, Adapazarı and Samsun.Investigating of additional fuel consumption, it is seeing do not almost directly effect ofpavement serviceability. Also it is seeing that pavement serviceability more amount effectespecially in truck and bus tire wearing cost. Additional vehicle maintenance cost is highvaluable as tire wearing cost. But, it is seeing that calculating of total vehicle operation costvery small according to Turkish Highway Association of General Directorate. Traffic accidentcost is very small in this study despite important factor of user benefit in literature.Investigating of additional delay cost, while automobile shows similar properties, truck andbus more remain small as literature.As a result of highway user benefits were determined for Turkey as an indicator, using sampletraffic and accident record was making sample evaluation.KEY WORDS: Highway User Benefit, User Cost Analysis, Maintenance Management,Priority Assessment