Kanser taramalarına yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi

Abstract

Amaç: Kanser taramalarının kanser ölümlerini azalttığı bilinmektedir. Ülkemizde Ulusal Kanser Tarama Programı içerisinde meme, serviks ve kolorektal kanser taramaları yer almaktadır. Bu çalışmada kanser taramalarına yönelik tutumu ölçmede kullanılacak bir ölçeğin geliştirilmesi, geliştirilen ölçeğin pilot uygulamasının ve geçerlilik-güvenilirlik çalışmasının yapılması ve ölçekten alınan puan ile ilişkili olabilecek özelliklerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Metodolojik türdeki bu çalışma, Meram ilçesindeki 29 Aile Sağlığı Merkezine gelen ve çalışmaya katılmaya gönüllü olan 30-70 yaş arası, çalışmaya katılmasına engel olacak düzeyde bilişsel, görsel ve ortopedik engeli bulunmayan 334 kadın ve erkek hasta yakını üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama amacıyla literatür desteği ile oluşturulmuş olan sosyodemografik özellikler formu ve aday ölçek kullanılmıştır. Veri toplama araçları katılımcılara gözetim altında uygulanmıştır. Veri analizleri bilgisayar ortamında SPSS ile yapılmış ve istatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir.Bulgular: %50'si kadın ve %50'si erkek 334 kişiden oluşan araştırma grubunun yaş ortalaması 42,93±9,60 idi. 28 maddeden oluşan aday ölçekten madde puan-ölçek puan korelasyonu ±0,200'den küçük olan 4 madde çıkarıldı. 24 maddelik ölçeğin Cronbach's Alpha katsayısı 0,957 olarak hesaplandı. İki yarı güvenilirlik yöntemine göre Spearman-Brown katsayısı 0,907 ve Guttman katsayısı 0,902 olarak bulundu. Ölçeğin yüzeysel geçerliliği ve kapsam geçerliliği iki farklı uzman ekibin desteğiyle gerçekleştirildi. Yapı geçerliliğini belirlemek amacıyla kullanılan açıklayıcı faktör analizi sonucunda 24 madde ve tek boyuttan oluşan ölçeğin açıklanan varyans oranı %52,62 ve özdeğeri 12,66 olarak hesaplandı. Ölçekten alınan puan ile yaş, cinsiyet, eğitim durumu, sigara kullanımı ve kişinin kendisinde kanser varlığı arasında anlamlı ilişki saptandı (p<0,05).Sonuç: Araştırma sonucunda ''Kanser Taramalarına Yönelik Tutum Ölçeği'' adında beşli Likert tipinde yeni bir ölçme aracı geliştirilmiştir. Ölçeğin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması yapılarak toplumumuzda kullanılmaya uygun olduğu gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kanser taramaları, Tutum, Ölçek, Ölçek Geliştirme, Likert

Objective: Cancer screening is known to reduce cancer deaths. Breast, cervix and colorectal cancer screenings are included in the National Cancer Screening Program in Turkey. In this study, it is aimed to develop a scale to be used to measure the attitude towards cancer screenings, to conduct a pilot study and validity-reliability study of the developed scale and to determine the features that may be related to the score obtained from the scale.Method: This methodological study is performed on 30-70 years of age 334 female and male patients' relatives who come to 29 Family Health Centers in Meram, volunteer to participate in the study and does not have any cognitive, visual and orthopedic disabilities to prevent participation in the study. In the study, sociodemographic form and candidate scale which is created with the support of literature are used for data collection. Data collection tools are applied to the participants under supervision. Data analysis is performed with SPSS on computer and statistical significance level is accepted as p <0,05.Results: The mean age of the study group was 42,93 ± 9,60, of which 50% were female and 50% were male. Candidate scale consisting of 28 items was excluded from the 4 items whose item score-scale score correlation was less than ± 0,200. The Cronbach's Alpha coefficient of the 24-item scale was calculated as 0,957. Spearman-Brown coefficient was found 0,907 and Guttman coefficient was 0,902 according to two half reliability methods. Surface validity and scope validity of the scale was realized with the support of two different expert teams. As a result of the explanatory factor analysis that used to determine the construct validity, the variance ratio of the scale consisting of 24 items and one dimension was calculated as 52,62% and eigenvalue was calculated as 12,66. Significant relations were found between the scale score with age, gender, education level, smoking habit and the presence of cancer in the individual (p <0,05).Conclusion: As a result of the research, a new five-point Likert-type measurement tool named 'Attitude Scale for Cancer Screening' is developed. After the validity and reliability study of the scale has been shown to be suitable for use in our society.Keywords: Cancer screenings, Attitude, Scale, Scale Development, Likert