Klorprifos ve deltamethrin`in kan ve beyin lipid peroksidasyon ve anyioksidan enzim aktivitelerine etkisi

Abstract

iiÖZETPestisidler, ürün kalitesi ve verimliliği artırmak, tarımdaki zararlı populasyonu kontrolaltına almak amacıyla kullanılan toksik maddelerdir. Tarımda yaygın olarak kullanılanpestisidler, hidrojen peroksit (H2O2), süperoksit (O2-.) ve hidroksil (.OH) radikali gibireaktif oksijen türlerinin oluşumuna yol açarak insan sağlığını olumsuz yöndeetkilemektedirler. Bu radikaller, biyolojik makromoleküllerle reaksiyona girebilirler,enzim inaktivasyonuna ve DNA hasarına neden olabilirler, yağlı dokularda birikerekçoklu doymamış yağ asitlerinin (PUFA) peroksidasyonunu başlatabilirler. Bu oksidanlar,antioksidan savunma sistemi tarafından uzaklaştırılamazlarsa oksidatif strese nedenolurlar. Oksidatif stres sonucu, DNA hasarı ve kanser oluşumları gibi patolojik durumlargözlenir.Bu çalışmada; oral olarak farklı dozlarda klorprifos ve deltamethrin verilen yetişkinratların, kan ve beyin lipid peroksidasyon ve antioksidan enzim aktivitelerine etkileriincelenmiştir. Kan örneklerinde, SOD, CAT ve GSH-Px gibi antioksidan enzimaktivitileri ile MDA düzeyleri, düşük doz klorprifos (Grup II), yüksek doz klorprifos(Grup III), düşük doz deltametrin (Grup IV), yüksek doz deltametrin (Grup V) ve düşükdoz klorprifos + düşük doz deltametrin karışımı (Grup VI) uygulanan gruplarda kontrolgrubuna (Grup I) kıyasla düşüş göstermiştir. Beyin dokusunda ise kontrol grubunakıyasla, düşük doz deltametrin (Grup IV) uygulanan grupta MDA düzeyi anlamlı ölçüdeartarken CAT aktivitesi düşmüş; düşük doz klorprifos + düşük doz deltametrin karışımı(Grup VI) uygulanan grupta ise MDA seviyesi düşmüş CAT aktivitesi artış göstermiştir.Anahtar kelimeler: Serbest radikal, antioksidan enzim, lipid peroksidasyonu,klorprifos, deltametrin

iiiABSTRACTIn agriculture, pesticides are commonly used for achieving better quality pruducts,increased production rate and controling pest population. However, they are alsotoxic substances. These pesticides lead to generation of reactive oxygen species suchas hydrogene peroxide( H2O2), superoxide(O2-â¢), and hydroxyl (â¢OH), which haveharmful effect on human health. The reactive oxygen species may react withbiological macromolecules, cause enzyme inactivation, DNA damage and initiatelipid peroxidation in tissue by accumulating in polyunsaturated fatty acid (PUFA). Ifthese oxidants can not be removed by antioxidant defense systems they causeoxidative stress. As a result of oxidative stress, pathological formations like DNAdamage and cancer are observed.In this study, the effects of the rats that were exposed to chlorpyrifos anddeltamethrin in various doses orally to the brain and blood lipid peroxidation andantioxidation enzyme activities were investigated. In blood samples, antioxidationenzyme activities like SOD, CAT and GSH-Px and MDA levels showed a relativedecrease in groups that were exposed to low dose chlorpyrifos (group II), high dosechlorpyrifos (group III), low dose deltamethrin (group IV), dose deltamethrin (groupV), mixture low dose chlorpyrifos + low dose deltamethrin (group VI) compared tothe control group (group I). When compared to the control group (group I) in braintissue, with the increasing MDA level in group which was exposed to low dosedeltamethrin (group IV), CAT activity decreased; and in group that was exposed tomixture low dose chlorpyrifos + low dose deltamethrin (group VI) MDA leveldecreased and CAT activity showed an increase.Key words: Free radical, antioxidant enzyme, lipid peroxidation, chlorpyrifos,deltamethrin