Karaçayır-Eğlence (Uşak) kaolen yataklarının jeolojik-jeokimyasal özellikleri ve oluşum koşullarının araştırılması

Abstract

ÖZETÇalışma alanı, Uşak ilinin yaklaşık 20 km kuzeyinde bulunmaktadır. TabandaPaleozoyik yaşlı gözlü gnays-gnays-mikaşist-granatlı şist-kloritli şist ve kalkşisttenoluşan Eşme formasyonu yer alır. Bu birim üzerinde uyumsuz olarak bulunankonglomera-kumtaşı-kiltaşı-kireçtaşından oluşan Orta-Üst Miyosen yaşlı Yeniköyformasyonu bulunur. Riyolitik-riyodasitik lav ve tüflerden oluşan Orta Miyosen yaşlıDikendere volkanitleri Eşme Formasyonunu kesmiş ve Yeniköy Formasyonu ilegiriktir. En üstte Üst Miyosen yaşlı andezit-trakiandezitik-bazaltik lav, tüf, aglomerave silisifiye kayaçlardan oluşan Karaboldere volkanitleri yer almaktadır. Bu birimleriuyumsuz olarak Kuvaterner yaşlı alüvyonlar üstler.Dikendere volkanitlerinde gelişen kaolenleşme, Eğlence köyü ve Karaçayırmahallesinde iki ayrı alanda zuhur verir. Kaolenleşmenin çevresinde hidrotermalayrışmanın tipik belirtileri olan hematit, limonit, serizitli zonların oluşumlarıgözlenir. Hidrotermal kaolen yataklarının aranmasında belirleyici unsur olan silissinter; kaolen yatağının üzerinde gözlenmektedir. Faylar ve çatlaklar boyuncayükselen asidik çözeltiler riyolitleri kaolenleştirmiş, ancak bu kaolenleşme sırasındasuya geçen alkaliler nedeniyle bazik ortam oluşmuş, bazı kesimlerde eriyen silisfeldspatların tamamıyla silisleşmesine neden olmuştur. Hidrotermal silisleşmeyatağın üst zonlarında daha yoğundur. Bazı kesimlerde ise montmorillonit-illitoluşmuştur. Kaolen yatağında kaolenit, halloysit, nakrit, dikit ile birlikte kuvars,dolomit, alunit, adularia (?), ortoklas ve demirce zengin minerallerde gang olarakbulunur. Kaolen yataklarında; Al2O3 içeriği %12.57-%14.33 arasında değişmektedir.Ortalama %13.50'dir. SiO2 içeriği ortalama %73.45, Fe2O3 içeriği ortalama %0.01 veTiO2 içeriği ise ortalama %0.08'dir.ANAHTAR KEL MELER: Kaolen, hidrotermal alterasyon, silis şapka, dikit,alunit.iv

ABSTRACTThe kaolin deposits are situated aproximately 20km. North of Uşak City (West ofTurkey). In the study area, Eşme formation, which is made up Paleozoicaugengneiss-gneiss-mica schist-chloriteschist-calc schist, forms the basement.Yeniköy formation which consists of conglomerate-sandstone-claystone-limestoneoverlies the basement discomformably. They are emplaced in Mid-Upper Miocene inthe study area then Yeniköy formation and Eşme formation are cut off by Dikenderevolcanics which are Middle Miocene in age. Dikendere volcanics consist of rhyoliticand rhyodacitic tuffs and lavas. Above these volcanics, there are Karabolderevolcanics, Upper Miocene in age. Karaboldere vocanics consist of andesitic-thrachydacitic-basaltic lavas, tuffs, agglomerates. Quaternary is represented byalluivium which cover all formations.Kaolin deposits have been formed by hydrotermal alteration of Dikendere volcanicsformation. Kaolin deposits occur at Eğlence and Karaçayır villages. Typicalcharacteristics of hydrotermal alteration are seen as silica sinter, limonitic rocks,hematitic rocks around the kaolin deposits. Especially Silica sinter, which is the keyfeature in exploration of hydrotermal kaolin deposits is covers. Kaolin deposits areobserved around faults and cracks. Because of the fact that asidic solutions comethrough faults and cracks along the volcanics, kaolin deposits have been formed fromryholitic lavas and tuffs. During occuring kaolin deposits, because of alkali whichparticipate in water, basic system occurs. In consequence of resolved silica in somezone, feldspar minerals entirely are transformed into silica. Hydrotermal silicificationbecomes more intense upwards. Montmorillonit-illite minerals occur in some zones.Mineral paragenesis consist of kaolinite, halloyisite, nacrite, dickite as kaolinminerals and quartz, dolomite, alunite, adularia (?), orthoclase and some ironminerals as gangue. Al2O3 content of kaolin deposits change between 12.57 % and14.33 %. Average composition is 13.50 % Al2O3, 73.45 % SiO2, 0.01 %, Fe2O3 and0.08 % TiO2.KEY WORDS: Kaolin, hydrothermal alteration, silica sinter, dickite, alunite.v