Eğitim aile sağlığı merkezine kayıtlı kadınların aile planlaması hakkında farkındalıkların incelenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı hastalarımızın aile planlaması hizmetleri konusunda bilgi, tutum ve davranışlarını belirlemektir. Bu doğrultuda aile planlaması hizmetlerinin kullanım oranları, kullanımlarını etkileyen faktörleri, kullandıkları doğum kontrol yöntemlerindeki tutum ve tecrübeleri, yöntemlere ulaşım şekilleri belirlenmek istenen başlıca hedeflerdir.Gereç ve Yöntem: Çalışmaya 20.03.2017-20.06.2017 tarihleri arasında Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Doğantepe Eğitim Aile Sağlığı Merkezine kayıtlı gebe olmayan, en az bir cinsel aktivitesi olan 173 gönüllü kadın dâhil edilmiştir. Kadınlara sosyodemografik ve obstetrik özellikleri, çocuk isteği, korunma durumu, halen kullandığı ve önceden kullanmış olduğu korunma yöntemi, yöntemler ile ilgili sorunları ve sorunlara karşı tutumu, aile planlamasını tanımlama, danışmanlık alıp almadığı, eşinin tutumunu öğrenmeye yönelik 29 sorudan oluşan anket yüz yüze ve/veya telefonla görüşme esnasında dolduruldu. Elde edilen cevapların istatiksel analizi, IBM SPSS 21,0 paket programı ile yapıldı.Bulgular: Evli kadınların büyük çoğunluğu, %79,8'i, herhangi bir korunma yöntemi ile korunmaktadır. Modern yöntemlerden birini tercih etme oranı ise %60,1'dir. Aile planlaması sürecine eşi katılımcı olanlar doğal yöntemleri tercih etme eğilimindedirler, diğer yandan eşi katılımcı olmayanların modern yöntem seçme oranı daha fazladır (p=0,021). Modern yöntemlerden en fazla kullanılan yöntem %27,7 oranında rahim içi araçtır. Modern yöntemler %50,5 oranında hastanelerden temin edilmektedir, diğer yandan Aile Sağlığı Merkezlerinden temin etme oranı %34,3'tür. Modern yöntemlerden rahim içi araçlar etkin bir yöntem olarak kabul edilmesine rağmen, rahim içi araç kullanıcılarının %15,5'i rahim içi araç kullandığı zaman diliminde gebe kalmıştır. Beklenildiği gibi korunma yöntemi kullanma oranı çocuk istemi olmayanlarda (p<0,001) yüksek bulunmuştur. Buna ek olarak, yaşayan çocuk sayısı artıkça korunma yöntemi kullanma oranı artmaktadır (p<0,001). Modern bir yöntem kullanma oranı ise düşük sayısı fazla olanlarda (p=0,008) ve gelir durumu düşük olanlarda (p=0,01) fazla bulunmuştur. Katılımcıların %33,3'i istemediği halde gebe kaldığı ve bunların %72,4'ü ise o sırada korunma yöntemlerinden biri ile korunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca istemsiz gebeliklerin %24,1'i rahim içi araç kullanırken gerçekleşmiştir. İstenmeyen gebelik durumu eğitim durumu azaldıkça artmaktadır (p=0,003). İstenmeyen gebeliği olan kişilerin herhangi bir yöntem kullanma eğilimi artmıştır (p=0,022). Diğer yandan katılımcıların %76,9'u hiçbir danışmanlık hizmeti almamıştırSonuç: Aile planlaması bireylere kısıtlama getirmeden, istenen zamanda ve istenen sayıda çocuk sahibi olunmasına olanak sağlaması, anne ve bebek ölümlerinin azalmasını etkin rol oynaması gibi sebeplerden dolayı bir halk sağlığı meselesidir. Bu nedenle bireyler kendileri için en uygun olan yöntemi bilmeli ve bu yöntemi en etkin şekilde kullanabilmelidirler. Bu sebeplerden dolayı aile planlanması danışmalığının yaygınlaştırılmalı, erkekler sürece dahil edilmeli ve aile hekimleri bu konuda desteklenmelidirAnahtar Kelimeler: Aile Planlaması, İstenmeyen Gebelik, Aile Hekimi.

Aim: The aim of this study is to identify patients' knowledge, attitude, and behaviors about the family planning services. In this respect, the usage rate of family planning services with the factors effecting this rate, attitude and the experience of the users utilized birth control methods and the way how they reach these methods were the main objectives wanted to be identified.Material and Method: This study comprises 173 women who are voluntary participated in between 20.03.2017 and 20.06.2017 dates, are registered to Ankara Education and Research Hospital Dogantepe Education Family Health Center, aren't pregnant, and have at least one sexual experience. The questionnaire which contains 29 questions about women's sociodemographic and obstetric features, their desire of having a child, conditions of birth control usage methods, their protection methods usage history, problems regarding to the methods and their attitudes about the problems, and definition of the family planning, whether they have received a consultancy or not and their partners' attitude is applied when interviewed face to face or/and with telephone. The statistical analyses of the received answers were carried out with IBM SPSS 21.0 software program.Results: Majority of the married women, 79.8% of them, have been using one of the birth control methods. The choosing rate of the any modern methods is also 60.1%. Women whose partners are involved within the family planning process tend to choose natural methods, yet rate of the women whose partners are not involved in this process and who choice a modern method higher (p=0.021). With 27.7% rate, intrauterine devices are the most frequently used method within the modern methods. Modern methods are supplied from the hospitals with 50.5% rate, on the other side the rate of supplying them from Family Health Services is 34.3%. Although intrauterine devices are accepted as an effective method, 15.5% of the intrauterine device users have got pregnant despite having intrauterine device. As expected the usage rate of birth control methods is high with the participants who do not want to have a child (p<0.001). Additionally, the participants' birth control method usage rate increases as the participants' alive children number increases (p<0.001). The usage rates of any modern methods are also found higher with participants who have more abortus (p=0.008) and who have less income (p=0.01). It is observed that, 33.3% of the participants have experienced an unwanted pregnancy and 72,4% of them were using one of the birth control methods during that time. And, 24.1% of these unwanted pregnancies have occurred when they were using the IUD. The unwanted pregnancy rate increases as the education level decreases (p=0.022). The women, who have experienced an unwanted pregnancy previously, tend to use one of the birth control methods (p=0.022). On the other hand, 76.9% of the participants have never used any consultancy services.Conclusion: Family planning is a public health concern as it does not impose any restriction for the individuals, enables them to have a child whenever and how many they want, takes an effective role to reduce maternal and infant mortality. Therefore, individuals have to know which methods are suitable for them and they need to use it in an effective way. For these reasons, family planning consultancy must be generalized, men need to be involved in the process and family physicians must be supported.Key Words: Family Planning, Unwanted Pregnancy, Family Physician