13. Yüzyıl Doğu Akdenizi`nin (Antalya-Alanya-Misis-Tarsus-Anazarba-Lazkiye-Süveydiye) siyasi, sosyal ve ekonomik tarihi

Abstract

Akdeniz tarih boyunca pek çok insan topluluğuna ve kültürlerine ev sahipliği yapmış büyük bir medeniyet havzasıdır. Bu havzanın bir parçası olan Doğu Akdeniz ise gerek üç büyük semavi din olan Yahudiliğin, Hıristiyanlığın ve İslamiyet'in doğduğu coğrafya olması gerekse de sahip olduğu siyasi, kültürel ve ekonomik zenginlik bakımından dikkat çekicidir. Doğu Akdeniz tarihin başlangıcından günümüze kadar çok çeşitli mücadelelere ve büyüktarihi gelişmelere sahne olmuştur. Çalışmamız içerisinde ele alınan ve Doğu Akdeniz'in Türkiye ve Suriye kıyılarında uzanan şehirlerimizin yani Antalya, Alanya, Tarsus, Misis, Anazarba, Süveydiye ve Lazkiye'nin XIII. yüzyıl siyasi, sosyal ve ekonomik tarihlerine odaklanılmıştır. Ele aldığımız Doğu Akdeniz şehirleri Ortaçağ'ın en büyük olaylarından İslamiyet'in Doğuşu, Haçlı Seferleri ve Moğol İstilası gibi olaylardan ziyadesiyle etkilenmiş merkezlerdir. Aynı zamanda Selçukluların, Eyyûbîlerin, Memlûklerin ve Moğolların tarih sahnesine çıkışları ve aralarındaki siyasi mücadeleler de ele aldığımız şehirlerin tarihini şekillendirmiştir. Çalışmamız kapsamında ele aldığımız coğrafyadaki tarihi gelişmeler genel itibarıyla Türkiye Selçukluları, Kilikya Tâbi Ermeni Baronluğu, Doğu Akdeniz'de kurulan Haçlı Krallıkları, Eyyûbîler, Memlûkler ve Moğollar arasında gerçekleşmiştir. İlgili yerlerde çalışma sahasına müdahil olan başka devletlerin ve yerel güçlerin etkileri de ele alınmıştır. XIII. yüzyılda Antalya ve Alanya şehirlerinin gerek siyasi, gerek ekonomik gerekse de sosyal tarihi büyük oranda Türkiye Selçukluları tarafından şekillendirilmiş, yüzyıl sonlarına doğru ise Karamanoğulları Beyliği devreye girmiştir. Tarsus, Misis ve Anazarba şehirlerinin bulunduğu Kilikya sahası XIII. yüzyılda Kilikya Tâbi Ermeni Baronluğu'nun egemenliği altında kalmışsa da adı geçen yüzyıl içerisinde önce Türkiye Selçuklularının, Kösedağ Savaşı'ndan sonra Moğolların ve yüzyılın ikinci yarısının hemen ardından Memlûklerin hâkim olduğu bir siyasi durum mevcuttur. Süveydiye ve Lazkiye şehirlerinin bulunduğu Suriye mıntıkasında ise Haçlıların, Eyyûbîlerin ve daha sonra da Memlûklerin şekillendirdiği bir tarih söz konusudur.Anahtar Kelimeler: Ortaçağ Akdenizi, Türkiye Selçukluları, Haçlılar, Eyyûbîler, Memlûkler,Moğollar.

Mediterranean is a major basin of interaction that has hosted many civilizations andcultures throughout history. Eastern Mediterranean which is a part of this basin, is remarkable for its political, cultural and economic richness as well as being the place where three major Semitic religions; Judaism, Christianity and Islam were born and spread. Eastern Mediterranean has been the scene of various battles and major historical developments from the very beginning of history. This study deals with the political, social and economic history of Antalya, Alanya, Tarsus, Misis, Anazarba, Süveydiye and Lazkiye -located on the coasts of Turkey and Syria- within the 13th century.These Eastern Mediterranean cities examined in this study are centers affected by the major events of the Middle Ages, such as the Birth of Islam, the Crusades and the Mongolian Occupation. Appearance of Seljuks, Ayyubids, Mamluks and Mongols on the stage of history and the political struggles between them, shaped the history of the cities. Historical developments in the geography focused in the scope of the study, were between the SeljukTurks, Cilicia Vassal Armenian Barony, Crusader Kingdoms established in Eastern Mediterranean, Ayyubids, Mamluks and Mongols. The impacts of other states and local forces involved in the field of work were also discussed where necessary.Throughout the 13th century, the political, economic and social history of Antalya and Alanya were largely shaped by the Seljuk Turks; and towards the end of this century karamanoğulları Principality became active. Cilician field where Tarsus, Misis and Anazarba were located, was under the rule of Cilicia Vassal Armenian Barony; however later; first the Seljuk Turks; and then the Mongols after the Battle of Kösedağ; and the Mamluks following the second half of the century, dominated the political situation in the area. The history of the territory of Syria where Süveydiye and Lazkiye were located, was shaped by the Crusaders, Ayyubids and then the Mamluks.Keywords: Medieval Mediterranean, Turkey Seljukids, Crusaders, Ayyubids, Mamluks,Mongols.