Salâhaddîn devrinde Akdeniz`de Eyyûbî deniz kuvvetleri

Abstract

İslam Denizcilik geleneği 7. yüzyılda Suriye ve Mısır topraklarının ele geçirilmesiyle başladı. Böylelikle Doğu Akdeniz'in önemli liman ve tersanelerine sahip olan İslâm Devleti, Doğu Roma İmparatorluğu karşısında gerek savunma gerekse saldırı amaçlı bu tersaneleri işletti. Önceleri Doğu Roma üslubuyla gemi üreten İslâm Devleti, Arap Yarımadası üzerinden iletişim halinde olduğu Çinli denizcilerden de öğrendiği denizcilik teknolojisini kısa zamanda Akdeniz'e aktararak dönemin önde gelen deniz güçlerinden biri oldu. Doğu Roma, Akdeniz hâkimiyetinin İslâm denizciliği karşısında gerilediği sırada, Avrupa'da bir araya gelen Haçlılar Doğu Akdeniz üzerine arkası kesilmeyen bir sefer hareketi başlattılar. İlk seferle İslâm dünyasını tarumar eden Haçlılar bölgede birçok krallık ve kontluk tesis ederek başta Suriye olmak üzere Doğu Akdeniz'in birçok bölgesini ele geçirdi. Bu konjonktür altında Mısır hakimi olan Salâhaddîn Yusuf b. Eyyûb, zayıflayan Mısır denizciliğini tekrar ayağa kaldırmak için bir dizi kurumsal reforma imza attı. Bu doğrultuda günümüzde `denizcilik bakanlığı` olarak adlandırılabilecek Dîvânü'l Ustûl'ü kurdu ve Mısır gelirlerinin çok büyük bir bölümünü bu Dîvâna aktardı. Ayrıca denizcilik için hammaddenin oldukça problemli olduğu Mısır coğrafyasında, hammadde problemini çözmek için İtalyan devletleri ile bir dizi anlaşma imzaladı. Bu ahval altında teşekkül eden Eyyûbî Deniz Kuvvetleri hızlı bir kurumsallaşma sürecine girdi ve Eyyûbî filoları Akdeniz'in önemli limanlarına hâkim olmak için operasyonlar düzenledi. Eyyûbî Denizciliğinin yükselişi gibi düşüşü de ani oldu. Eyyûbî deniz kuvvetleri, Üçüncü Haçlı Seferleri sırasında kendi sınırlarını aşan bir mücadele gösterdi. Karşında İtalya'dan İskandinavya'ya sayısız devletin tüm deniz gücünü bulan Eyyûbî Deniz Kuvvetleri Haçlılara karşı başarılı operasyonlar yürütse de daimi bir başarı kazanması imkânsızdı. Biz bu çalışmamızla modern tarih çalışmalarında sıklıkla göz ardı edilen İslâm Denizcilik tarihinin önemli bir dönemini aydınlatmaya çalıştık. Bu çalışmayla Salâhaddîn Eyyûbî dönemi Eyyûbî Deniz Kuvvetlerinin gerek teşkilat gerekse mücadelelerini devrin canlı kaynakları vasıtasıyla gözler önüne sermeye gayret gösterdik.

Islamic naval tradition began in the 7th century upon the capture of Syria and Egypt. In this way, Islamic State who possessed the major harbours and arsenals used these facilities against Eastern Roman Empire as a tool for both defence and attack. Islamic State manufacturing ship with an Eastern Roman style transferred the naval technology that they learned from Chinese sailors with whom they had contact via Arabian Peninsula to the Mediterranean and became one of the prominent naval powers of the period. The Crusaders gathering in Europe launched a series of attacks to the Eastern Mediterranean while the hegemony of Eastern Roman Empire on the Mediterranean regressed against Islamic maritime activities. During the first crusade, the crusaders established many kingdoms and counties and captured a number of regions in the Eastern Mediterranean, particularly Syria. Within this conjuncture, the ruler of Egypt Saladin Yusuf b. Eyyub realised some reform activities in order to regenerate the waning Egyptian naval forces. In this direction, he established Dîvânü'l Ustûl which can be regarded as the Maritime Affairs Ministry today and transferred a significant part of the income of Egypt to this institution. He signed treaties with Italian Maritime States to solve the raw material problem, which was very common in Egypt. Ayyubid naval forces institutionalised within a very short time and the Ayyubid fleet realised a series of operations in order to possess the major harbours of the Mediterranean. However; the decline of the fleet was sharp again as its reaching the peak. Ayyubid naval power combatted a battle which exceeded its limits during the Third Crusade. It was impossible for Ayyubid forces to obtain a permanent history against enemy, even though they were successful in a number of expeditions, as the enemy were formed countless states ranging form Italia to Scandinavia. In this research, we tried to shed a light on the significance of Islamic Naval history, which is commonly disregarded in the historical researches. Through this thesis, we made an effort to show the structure of the Ayyubid Naval Power and its struggles in the Saladin Ayyubid period through the primary courses of the time.