Palyatif bakım biriminde tedavi almakta olan kanser hastalarında semptom sıklığı ve palyatif bakım tedavisinin semptom kontrolündeki yeri

Abstract

Amaç: Ağrı, yorgunluk, bulantı, üzüntü, endişe, uykusuzluk, iştahsızlık ve nefes darlığı gibi semptomlar palyatif bakım gerektiren hastalarda sıklıkla gözlenen semptomlar arasındadır. Hastalar servis yatışları sırasında genellikle kendilerini en fazla rahatsız eden semptomu belirtirken diğer semptomları sağlık çalışanına iletmemektedirler. Bu semptomların saptanması ve tedavilerinin yapılması hastalık ile daha rahat mücadele edilmesini sağlayacaktır. Çalışmamızdaki amacımız; Palyatif Bakım Ünitesinde yatmakta olan kanser hastalarında semptom sıklığının saptanması ve verilen palyatif destek tedavisi sonrası bu semptomlardaki değişikliğin incelenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışmada 06.03.2015 ile 23.09.2015 tarihleri arasında palyatif bakım servisinde yatan 137 hastanın dosyası geriye dönük olarak incelendi. Yatışı esnasında Edmonton Semptom Tanılama Ölçeği (ESTÖ) ile semptomları değerlendirilen 115 hastanın olduğu saptandı. Bu hastalardan hem giriş hem de çıkış ESTÖ'sü olan 71'i araştırmaya dahil edildi. Çıkış değerleri olmayan ya da exitus olan 44 hasta çalışma dışında bırakıldı. Hastaların tanımlayıcı özellikleri, primer kanserleri, yatış süreleri, taburculuk şekilleri ve özellikle giriş semptomları ile çıkış semptomları arasındaki farkları incelendi. Tanımlayıcı analizlerde yüzde (sayı), ortalama ± standart sapma (min–max değerler) ve ortanca; kategorik verilerin gruplar arasında karşılaştırılmasında Fisher's Exact test, iki grup arasındaki karşılaştırmalarda Mann Whitney U, üç grup arasındaki karşılaştırılmasında Kruskal Wallis H (post hoc Bonferroni düzeltmeli Mann Whitney U) istatistiksel analizleri kullanıldı. p<0,05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Bulgular: Çalışmadaki hastaların (n:71) yaş ortalaması 60,25±13,56 (31-95) yıl olup, %62'si erkekti. Ortalama yatış gün sayısı 13,59±11,33 (2-59) gün olup, hastaların %67,6'sının ortalama iki hafta (14 gün) içerisinde taburcu edildiği saptandı. En sık görülen maligniteler %39,4 ile gastrointestinal sisteme aitti. Hastaların yatış sırasında en sık görülen semptomları %95,6 ile yorgunluk, %77,5 ile ağrıydı. Olguların ağrı, yorgunluk, bulantı, üzüntü, endişe, uykusuzluk, iştahsızlık, nefes darlığı ve ellerindeki uyuşma şiddeti değerleri açısından yatış ile çıkış değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu (p< 0,001; p< 0,001; p< 0,001; p< 0,001; p=0,004; p< 0,001; p< 0,001; p= 0,007; p= 0,039).Sonuç: İleri evre kanser hastaları büyük acılara neden olan ve yaşam kalitesini önemli ölçüde bozan derin semptomlar yaşayabilirler. Hastanın yaşadığı bedensel, psikososyal ve spiritüel semptomlar birbiriyle ilişkidir. Tedavi ve bakımın palyatif bakım modeline göre bir bütün olarak ele alınması gerekir. Palyatif bakım servislerinde hastaların yatışları sırasında semptomların tamamının sorgulandığı ölçeklerin (ESTÖ v.b.) kullanılması semptomların kontrol altına alınmasında fayda sağlayacaktır.Anahtar Kelimeler: Kanser, Palyatif Bakım, ESTÖ

Objective: Symptoms including pain, fatigue, nausea, sadness, anxiety, insomnia, anorexia and shortness of breath are among the commonly observed symptoms in patients requiring palliative care. Patients usually tend to report the most discomfortable symptom while ignore the other symptomatic complaints. Detection and treatment of these symptoms will help to better combat the disease. Our objective in this study is to determine the frequency of symptomatic manifestations in cancer patients treated in Palliative Care Unit and examine changes in the frequency after palliative care. Material and Method: In the study, files of 137 palliative care patients between 6 March 2015 and 23 September 2015 were retrospectively evaluated. One hundred and fifteen patients were found to have been evaluated by Edmonton Symptom Assessment Scale (ESAS) during their hospitalization. Of the patients, 71 patients who received ESAS both at admission and discharge were included in the study. Forty-four, deceased or non-assessed at discharge, were excluded from the study. Patients' descriptive characteristics, primary cancers, length of stay, discharge status and specifically the difference between symptoms manifested at admission and discharge symptoms manifested ere assessed. In statistical analysis; descriptive data are expressed as percentage (number), mean ±standard deviation and median. Fisher's Exact test was used in comparing the categorical data amongst groups, Mann Whitney U in comparisons between two groups and Kruskal Wallis H test in comparisons amongst three groups (with post hoc Bonferroni correction Mann Whitney U). p<0,05 was accepted as statistically significant. Results: Mean age of the patients (n:71) was 60.25±13.56 (31-95) with 62% being male. Average length of stay (in days) 13.59±11.33 days (2-59), whereas 67.7% of all patients were discharged within two weeks (14 days). Most frequently encountered malignities were observed in gastrointestinal system at 39.4%. Most frequently manifested symptoms during hospitalization were 95,6% fatigue by 95.6% and pain by 77.5%. A statistically significant difference was found between admission and discharge values in terms of the severity of pain, fatigue, nausea, sadness, anxiety, insomnia, anorexia, shortness of breath and paresthesia in hands (p<0,001; p<0,001; p<0,001; p<0,001; p=0,004; p<0,001; p<0,001; p=0,007; p=0,039). Conclusion: Advanced stage cancer patients may experience some severe symptoms which cause significant pain and substantial decrease in quality of life. Physical, psychosocial and spiritual symptoms that patient experience are interrelated. Treatment and care should be considered as a whole according to palliative care model. Use of the assessment scales (ESAS which question inpatient symptoms in palliative care would provide contributon to symptom management.Key words: Cancer, Palliative Care, ESAS