Üsküdarlı İbrahim Sırrî Efendi`nin târîh-i Sultan Mustâfâ-i Sâni adlı eseri`nin transkripsiyonu ve nüshalarının karşılaştırması

Abstract

Tarih, geçmiş toplulukların yapıp ettiklerini saptama ve elde edilen verileri gelecek nesillere aktarma amacına hizmet eden bir bilim dalıdır. İnsanoğlunun duygu ve düşüncelerini ifade etme aracı olan dil ise yazıyla hayat bulur. Her türlü materyal üzerinde duygu ve düşüncelerin kayıt altına alınıp gelecek nesillere aktarılmasını sağlayan yazının ise geniş bir kullanım alanı vardır. Bunlar arasında el yazması eserler, belli bir kişi tarafından belli bir isimle, belli bir konu üzerinde yazılan eserlerdir ve matbaanın kullanılmasından önce ve hatta sonrasında da nispeten yaygın olup dönemin tarihini aydınlatması noktasında büyük önem taşımaktadırlar. Arşiv kayıtlarında, kütüphane ve müzelerde bulunan özgün yazma eserlerin, hiçbiri basma eser gibi birbirinin aynısı değildir. Bu yazmalar çok çeşitli biçimlerde analiz edilip incelenebilir. İlgili döneme ait siyasi olayları temele alan çalışmamıza konu olan Târîh-i Sultân Mustâfâ-i Sâni adlı yazma eser, 17. yy. Osmanlı şairlerinden Üsküdarlı İbrahim Sırrî Efendi'ye ait bir eserdir. Üsküdarlı İbrahim Sırrî'nın o dönemde Maliye kâtipliği ve Girit Defterdarlığı görevinde bulunduğu bilinmektedir. Bunun yanında çok sayıda tarihî ve edebî eseri de mevcuttur. Üsküdarlı İbrahim Sırrî, bu eserinde genel olarak Sultan II. Mustafa'nın 1695 yılında tahta cülusundan başlayıp 1699'a kadar gerçekleşen siyasî ve askerî olayları kendi gözlemlerine dayanarak anlatmıştır. Eser, Sultan II. Mustafa döneminde yazılmış ve dönemin padişahı Sultan II. Mustafa'ya sunulmuştur. Yazılı belgeler tarihi aydınlatan ayrıcalıklı birer kaynak hükmündedirler. Bu eserlerin bir kısmı te'lif, bir kısmı tercümedir. Bu değerli eserlerin günümüz Türkçesine çevrilerek anlaşılır hale gelmesi de çok büyük önem taşıdığı için iki nüsha halinde temin edilen bu yazma eser üzerinde yapılan çalışma ile döneme ait veriler, nüsha karşılaştırması yapılarak t metnin orijinal nüshası temin edilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Yazma eser, Te'lif, Üsküdarlı İbrahim Sırrî, Târîh-i Sultân Mustâfâ-i Sâni.

History is a science that serves to illustrate the main activities of past communities and transmit related information to future.The language, used to express the feelings and thoughts of mankinds, is understood efficiently through writing. The writting which enables us to record the feelings and thoughts of past people on a kinds of materials and transfer them to future has a wide range of applications. Among these, manuscripts are such works that written by a certain person with a specific name and on a particular subject.Theyare relatively widespreadly used before and even after the creation of print advices.They have great importance in terms of reflecting the history of thatepoch. None of the original manuscripts found in archive records, libraries and museums are notsimillar as is common in printed works. These manuscripts can be analyzed and investigated in a wide variety of ways.Târîh-i Sultân Mustâfâ-i Sâni, which is the subject of current researchwasincluded the political events of the relevant period in the 17th century as written by Üsküdarlı İbrahim Sırrî Efendi, one of the famous Ottoman poets. Üsküdarlı Ibrahim Sirrî was attended as the finance clerk and Cretan Treasurer in that period. Besides, there are many historical and literary works belonged to him. Üsküdarlı İbrahim Sırrî, in this work described the political and military events of Sultan II. Mustafa epoch fromhis throne in 1695 until 1699 based on his own observations. The work was written during the reign of Sultan II. Mustafa and providedto him.The printed documents are a privileged source of history. Some of these works are copyright and some are translations. As it is of great importance that these valuable works are translated into today's Turkish language and become comprehensible, this manuscript, which is provided in two copies, has been used to discover the original events of that epoch.Key words: Printed Manuscripts, Writing, Translation, Üsküdarlı İbrahim Sırrî, Târîh-i SultânMustâfâ-i Sâni