Akdeniz`de Roma devlet arazilerinin (Ager publicus) dağıtım ve organizasyon sistemi

Abstract

Roma tarafından işgal edilen yerlerde devlet adına el konulan arazileri ifade eden ve Ager Publicus Populi Romani (Roma Halkına Ait Devlet Arazisi) teriminin kısaltılmış şekli olarak kullanılan ager publicus, Romalılar tarafından oldukça işlevsel olarak değerlendirilmiştir. Ager publicus çok farklı amaçlara yönelik olarak değişik şekillerde Roma vatandaşlarının kullanıma sunulması, bu arazilerin önemini açıkça ortaya koymaktadır. Uygulama, devlet arazilerinin yoksul halka dağıtılması gibi sosyal ve ekonomik hedeflerin yanısıra, ele geçirilen düşman topraklarında Roma kolonilerinin kurulması, diğer düşman uluslarla arada güvenli bir bölge oluşturulması ya da kontrol altında tutulması gereken halkların zorunlu iskanı gibi stratejik amaçlara konu edilmiştir. Devlet arazileri, savaşlar nedeniyle artan borç yükünü hafifletmek, uzun yıllar boyunca Roma lejyonlarında savaştıktan sonra emekli olan askerlere kalıcı ve gelir getirici bir ödül vermek amacıyla da değerlendirilmiştir. Bazı dönemlerde ise bu araziler, bazı devlet adamları ve komutanlar tarafından destek kazanmak için bir propaganda aracı olarak kullanılmıştır. Çalışmaya, ager publicus uygulamasının Roma hukukundaki yerinin incelenmesiyle başlanmıştır. Bu kapsamda Roma hukukunun temel kavram ve süreçlerinin sunulmasını takiben, teorik anlamda Roma'da ager publicus düzenlemesini içeren 'tarım kanunları' leges agrariae incelenmiştir. Ayrıca ager publicus teriminin geçtiği antik metinler zamandizinsel olarak değerlendirilmiş böylece yazarların ve siyasilerin kendi dönemleri itibarıyla devlet arazilerine bakış açıları sunulmaya çalışılmıştır. Çalışmada, uygulama alanı oldukça geniş olan devlet arazilerinin türlerine de yer verilmiştir. Diğer taraftan ager publicus düzenlemelerinin etkisiyle ortaya çıkan büyük çiftliklere latifundia değinilmiş, çiftliklerde uygulanan tarımsal teknik ve teçhizat, Akdeniz Bölgesi'nin önemli ticari ürünleri olan zeytinyağı ve şarap üretimi özelinde değerlendirilmiştir. Çalışmanın son bölümündeyse, günümüzde Kemer ilçesinin Tekirova beldesi idari sınırları içerisinde kalan ve MÖ 78 yılında toprakları Publius Servilius Vatia tarafından ager publicusilan edilen Phaselis kenti, bir uygulama örneği olarak, pratik anlamda mercek altına alınmıştır.Yürütülen bir bilimsel araştırma projesi kapsamında, kentin tarımsal arazilerinin daha yakındanincelenmesi ve hinterlandının tarımsal bakımdan kapasitesinin ortaya çıkarılması amacıyla Tahtalı Dağı'nda seçilen bir bölgede deneysel alan arkeolojisi çalışması yapılmış ve bir çiftlik kompleksiyle ona bağlı terasların fotogrametrik haritası üretilmiştir. Bu deneysel arkeoloji çalışmasıyla Anadolu'da ager publicus uygulamasına konu olan Phaselis kentinin tarımsal arazileri, terasları ve bu arazilerde üretilen başlıca iki ürün olan zeytinyağı ile şarap ticaretinin kapasitesi aydınlatılmaya gayret gösterilmiştir. Diğer bir değişle MÖ 78 yılında Roma adına el koyulan arazilerin ekonomik ifadesi tümevarım metoduyla belirlenmeye, zamandizinsel bağlamda kaç yıl boyunca sürdüğüne yönelik çıkarımda bulunulmaya ve elde edilen çok yönlü sonuçları bilimsel olarak analiz edilmeye çalışılmıştır.

Ager publicus, which is used as abbreviated form of Ager Publicus Populi Romani (Public Land of the Roman People), expresses the place seized in the name of the state in the places occupied by Rome, has been evaluated by the Romans as a highly functional property. Ager publicus clearly demonstrates the importance of these lands for the use of Rome citizens in different forms for different purposes. The implementation has been subject to strategic objectives such as the establishment of Roman colonies in enemy territory seized, the establishment of a safe zone between hostile nations, or the mandatory enforcement of peoples who must be controlled, as well as social and economic objectives such as the distribution of state property to the poor. Public lands have also been used to alleviate the burden of increased debt due to wars, to provide a permanent and income-generating reward for troops who have retired after the war in the Roman legions for many years. In some periods, these lands were used as a propaganda means of gaining political support by some statesmen and commanders. The work began with the examination of ager publicus implementation in the Rome law. Inthis context, following the presentation of the basic concepts and processes of the Roman law,'the agricultural laws' leges agrariae including ager publicus regulation in Rome were examined by theoretically. The ancient texts referred to by ager publicus have chronologically been evaluated so that the authors and statesmen tried to present the perspectives on state property in their respective periods. In the study, the types of state lands were also mentioned which have a very wide application area. On the other hand, large farms emerging under the influence of ager publicus regulations were referred to latifundia, agriculture techniques and equipment applied on the farms were evaluated in the olive oil and wine production, which is a significant commercial product of the Mediterranean Region. In the last part of the study, Phaselis city, which is now within the Antalya Province KemerDistrict Tekirova Town administrative borders and whose territory was declared ager publicus by Publius Servilius Vatia in 78 BC, has been examined as an practically application example. Within the scope of a scientific research project, an experimental landscape archeology study was conducted on a selected farm complex and terraces area in Lycian Olympos (Tahtalı Dağı) and a photogrammetric map produced in order to examine the agricultural land of the city more closely and to reveal the commercial capacity of the region. Thus, the city of Phaselis, which is the subject of ager publicus implementation in Anatolia, was tried to clarify the agricultural land, terraces and the two main products of olive oil and wine trade produced in these lands with experimental archeology methods. In other words, the economic expression of the land seized in the name of Rome in the year of 78 BC was tried to be determined about how many years it has lasted by chronologically and to be analyzed the versatile results by obtained scientifically according to inductive methods.