Multipl skleroz hastalarında d vitamini eksikliği ile yorgunluk şiddeti / yaşam kalitesi ölçeği arasındaki ilişkiyi değerlendirme

Abstract

Amaç: Multipl skleroz tanılı hastalarda yorgunluk, yürüyüş bozuklukları, özürlülük, cinsel disfonksiyon, mutsuzluk, ağrı gibi yaşam kalitesini etkileyen semptomlar sık görülür. Multipl Skleroz hastalığı etyolojisinde vitamin D eksikliği önem kazanmıştır. Hastalığın bir semptomu olarak ortaya çıkan yorgunluk haline patolojik yorgunluk (fatigue) denir. Birçok kronik hastalık gibi Multipl Skleroz'un da patolojik yorgunluğa sebep olduğu bilinmektedir. Son yıllarda vitamin D eksikliği ile bu semptomlar arasındaki bağlantılara yönelik birçok çalışma yapılmış olup, sonuçlar tartışmalıdır. Bu nedenle yeni çalışmalara ihtiyaç vardır. Bizim çalışmamızda, polikliniğimizde daha önceden tespit edilmiş vitamin D eksikliği düzeyi ile sistemde kayıtlı olan yorgunluk ve yaşam kalitesi skalaları arasındaki ilişkinin incelenmesi planlanmıştır.Materyal-Metod: Retrospektif bir çalışma olup hastenemiz Nöroloji polikliniğinde takipli 151 MS hastası değerlendirildi. Hastaların demografik ve klinik özellikleri kaydedildi. Poliklinik takiplerinde rutin olarak ölçülen vitamin D değerleri kullanıldı. Yorgunluğun değerlendirilmesine Yorgunluk Şiddet Ölçeği (FSS-Fatigue Severity Scala), yaşam kalitesinin değerlendirilmesinde MSQoL-54 ölçeği kullanıldı.Bulgular: Çalışmaya toplamda 151 hasta alındı. Tüm hastalar değerlendirildiğinde 4 (%2.6) hasta PPRM, 2 (%1.3) hasta RPMS ve 145 (%96.0) hasta RRMS'di(%4.0). Vitamin D ile MSQL arasında istatistiksel anlamlı korelasyon saptanmadı (r=0.141, p=0.083) Vitamin D ile Yorgunluk skalası arasında istatistiksel anlamlı korelasyon saptanmadı (r=-0.115, p=0.159). MSQL ile yorgunluk skalası arasında ters yönlü güçlü anlamlı ilişki saptandı (r=-0.603, p<0.001).Tartışma: Multipl skleroz ile ilişkili yorgunluk MS hastalarını mesleki ve sosyal yaşantısını sarsmakta, yaşam kalitesi üzerinde negatif etkide bulunmaktadır. Çalışmamızda vitamin D eksikliğinin yorgunluk ve yaşam kalitesi üzerine etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmasa da MS patogenezinde çok önemli bir yere sahip olan vitamin D'nin her MS hastasında rutin bir şekilde bakılması ve eksiklik saptanan bireylere tedavi başlanmasını öneriyoruz.

Background: Multiple sclerosis (MS) is a central nervous system demyelinating disorder affecting young and middle aged adults. Patients with MS suffer from chronic fatigue and pain, neurological disabilities, and depression leading to a decline in quality of life. Vitamin D is immunoregulator suspected playing a role in the development of MS.Objective: To compare the level of fatigue and quality of life in MS patients with and without vitamin D deficiency. Design and Methods: This is a retrospective chart review of 151 patients with MS diagnosis who were followed by our neurology clinic at Katip Celebi University Hospital. All patients aging 18 to 60 years old with any type of MS diagnosis were included in the study. Patients who were in the attack period were excluded. Patients who had low 25 OH vitamin D levels were identified. Fatigue was measured with fatigue severity scale and quality of life was evaluated with MS Quality of life 54 (MSQoL-54) instrument.Results: Average age of the patient population was 37.8 ±9.8 years old and majority of patients (71.5%) were female. Median BMI was 24 kg/m2 (range 18 to 40) and 145 (96%) of the patients were RRMS. Low vitamin D levels (25 OH vitamin D<30 mg/dl) were identified in 135 (89%) of the patients. There was no statistical significance in fatigue quality scale and MSQoL-54 instrument in MS patients with and without vitamin D deficiency. However statistically significant inverse correlation was identified between fatigue quality scale and MSQoL-54 instrument (r=-0.603, p<0.001). Conclusion: Fatigue is a major stress factor in patients with MS and affects their social, personal and professional lives, which leads to a decline in their quality of life. In our study no relationship between vitamin D deficiency, and fatigue and quality of life was identified. However vitamin D deficiency is common in patients with MS disease and has been shown to be risk factor for the disease development and progression. Therefore we recommend vitamin D testing in patients with MS disease periodically and initiation of replacement treatment if needed.