İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi`nde araştırma görevlisi olarak çalışan doktorlarda tükenmişlik ve depresyon düzeyleri ve etki eden faktörlerin değerlendirilmesi

Abstract

ÖZETAmaç: Tükenmişlik sendromu ve depresyon; sağlık çalışanları arasında son zamanlarda giderek daha fazla dikkat çeken önemli sağlık sorunlarıdır. Bu çalışma ile İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Atatürk Eğitim Araştırma Hastanesi'nde görev yapmakta olan araştırma görevlisi doktorların tükenmişlik ve depresyon düzeylerinin ve bu sorunlara etki eden faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Kesitsel tanımlayıcı nitelikteki araştırmanın evrenini 01.11.2017-01.12.2017 tarihleri arasında İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim Araştırma Hastanesi'nde görev yapmakta olan 301 araştırma görevlisi doktor oluşturdu. Araştırmada örneklem seçilmedi, evrenin tamamına ulaşılması hedeflendi, toplam 290 (%96.3) araştırma görevlisi doktor ile çalışma tamamlandı. Veriler; Kişisel Bilgi Formu, Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve Beck Depresyon Ölçeği kullanılarak toplandı. Verilerin istatistiksel analizinde, Kolmogorov Smirnov Testi, Mann Whitney-U, Kruskal Wallis ve Spearman korelasyon katsayısı analizi kullanıldı ve p<0,05 önemli kabul edildi.Bulgular: Çalışmaya katılan araştırma görevlisi doktorların yaş ortalaması 29,1 ± 4,4 yıl idi. Araştırma görevlisi doktorların %51,0'nin kadın, %49,0'unun erkek, %43,4'ünün evli ve %79,0'nun ise çocuk sahibi olmadığı belirlendi. Araştırma görevlisi doktorların aldıkları MTÖ puanları ve BDÖ puanları normal dağılmıyordu (p<0,001). Ortanca MTÖ-DT puanı 17 (0-36), MTÖ-D puanı 8 (0-18), MTÖ-KB puanı 19 (3-28) ve BDÖ puanı 9 (0-53) olarak bulundu. Tükenmişlik puanları kadınlarda, son bir yılda tatil yapmayanlarda, sosyal etkinliklere katılımı yetersiz olanlarda, psikiyatrik ilaç kullananlarda, uyku sorunu yaşayanlarda, sigara ve alkol kullananlarda, mesleğini ve bölümünü istemeden seçmiş olanlarda, çalışma ortamındaki fiziksel şartların yeterli olmadığını, nöbet sayısının kabul edilebilir düzeyin üstünde olduğunu, eğitim araştırma hedeflerinin öncelikli olmadığını, bölümlerinde standart bir asistan eğitimi olmadığını, sürekli tip eğitimi için ayrılan sürenin yeterli olmadığını düşünenlerde, bölümleri ile ilgili yayınları düzenli takip edemeyenlerde, bilimsel toplantılara yeterli düzeyde katılamayanlarda, amirleri ve diğer sağlıkpersonelleri ile uyum içinde çalışamadığını ifade edenlerde, amirleri ve çalışma arkadaşları tarafından takdir edilmediğini düşünenlerde, bölümlerinden memnun olmayan ve imkanları olsa farklı bir bölümü seçmeyi düşünenlerde, hasta yakını şiddeti ve tehditine maruz kalanlarda daha yüksek saptandı. Haftalık çalışma süresi, günde bakılan ortalama hasta sayısı, ayda tutulan nöbet sayısı arttıkça tükenmişlik puanlarının yükseldiği bulundu (p<0,05). Depresyon puanı ise gelir düzeyi düşük olanlarda, sosyal etkinliklere katılımı yetersiz olanlarda, psikiyatrik ilaç kullananlarda, uyku sorunu yaşayanlarda, sigara ve alkol kullananlarda, bölümünü istemeden seçmiş olanlarda, nöbet sayısının kabul edilebilir düzeyin üstünde olduğunu düşünenlerde, bilimsel toplantılara yeterli düzeyde katılamayanlarda, amirleri ve diğer sağlık personelleri ile uyum içinde çalışamadığını ifade edenlerde, amirleri ve çalışma arkadaşları tarafından takdir edilmediğini düşünenlerde, bölümlerinden memnun olmayan ve imkanları olsa farklı bir bölümü seçmeyi düşünenlerde, hasta yakını şiddetine maruz kalanlarda daha yüksek bulundu. Günde bakılan ortalama hasta sayısı arttıkça depresif belirtilerin arttığı saptandı (p<0,05).Sonuç: Tükenmişlik ve depresyon araştırma görevlisi doktorlarda yaygın görülen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Gerekli müdahaleler yapılmadığında araştırma görevlisi doktorların geleceğini tehdit eder boyutlardadır. Tükenmişliği ve depresyonu etkileyen faktörlerin belirlenmesi, çalışma şartlarının düzeltilmesi ve tükenmişlik ve depresyon ile baş etmeye yönelik önlemlerin alınması bu sağlık sorunlarından korunulmasında etkili olacaktır.Anahtar Sözcükler: Tükenmişlik, Depresyon, Araştırma Görevlisi Doktor

Aim: Burnout syndrome and depression; are important health problems that have become increasingly popular among health professionals recently. In this study, we aimed to determine the prevalence of burnout and depression among researcher doctors who are working in İzmir Katip Celebi University Faculty of Medicine Atatürk Education Research Hospital and to evaluate the factors affecting these problems.Methods: The universe of this descriptive and cross-sectional study was formed by 301 resarcher doctors who were working at İzmir Katip Celebi University Faculty of Medicine Training and Research Hospital between 01.11.2017 - 01.12.2017. We did not select a sample in this study and we aimed to reach the whole of the universe, and a total of 290 (96.3%) resarcher doctors participated to the study. Data was collected by using; Personal Information Form, Maslach Burnout Scale and Beck Depression Scale. The data was analysed using Kolmogorov-Smirnov test, Mann Whitney-U, Kruskal-Wallis and Spearman correlation, and p <0.05 was considered as statistically significant.Results: The mean age of the resarcher doctors was 29.1 ± 4.4 years. Among resarcher doctors: 51,0% were women, 49.0% were men, 43.4% were married and 79,0% of the married resarcher doctors had a child. Maslach burnout inventory scores and Beck depression inventory scores were not normally distributed (p <0.001). The median emotional exhaustion score was 17 (0-36), the depersonalization score was 8 (0-18), the personal accomplishment score was 19 (3-28), and the Beck depression inventory score was 9 (0-53). Burnout scores were significantly higher among following groups; women, ones who couldn't go on vacation during last year, not participating in social activities, taking psychiatric medication, having sleep problems, using cigarettes and alcohol, when they had unwillingly chosen their profession and department, they foundthat the physical conditions in the working environment were not adequate and having higher number of shifts than acceptable, among those who think that the educational research is not a priority,when there is no standard assistant doctor training in the department, among those who think that continuous type of medical education is not enough, among those who can not regularly follow the publications related to their departments, among those who can not participate to scientific meetings adequately, those who mentioned that they could not work in harmony with supervisors and other health personnel, those who think they are not appreciated by their supervisors and colleagues, among those who might choose a different department if they had the opportunity, and who were exposed to intimidation and threat and relatives' complaints. Weekly working time, the average number of patients seen per day and number of shifts in a month were higher among those who had high burnout scores (p <0.05). The depression score was higher in those who had low income, inadequate participation in social activities, psychiatric drug users, having sleeping problems, smokers and alcohol users, when they had unwillingly chosen their department, think that the number of shifts was above the acceptable level, among those who can not participate to scientific meetings adequately, those who mentioned that they could not work in harmony with supervisors and other health personnel, those who thought they were not appreciated by their supervisors and colleagues, those who were not satisfied with their departments and who were considering to choose a different department if they had opportunities and who were exposed to intimidation and threat and relatives' complaints. Depressive symptoms increased as the average number of outpatient consultations per day increased. (p <0.05).Conclusion: Burnout and depression are important public health problems that are common in resarcher doctors. It threatens the future of healthcare professionals and researcher doctors when necessary interventions are not made. Determination of the factors affecting burnout and depression, improving working conditions and taking measures to cope with burnout and depression might be effective in preventing these health problems. Keywords: Burnout, Depression, Researcher doctor