In vitro koşullarda siyah ve beyaz nohut (Cicer arietinum L.) genotiplerinde tuz stresinin çimlenme ve büyüme üzerine etkileri

Abstract

Nohut bitkisi (Cicer arietinum L) yüksek protein içeriği yönünden insan beslenmesinde önemli bir baklagil olarak değerlendirilmektedir. Bu tez çalışması, in vitro ortamda farklı tuz (NaCl) konsantrasyonlarında (Kontrol, 6.5, 12.5, 25, 50, 75, 100, 150 ve 200 mM) iki farklı nohut genotipinin (desi tipi siyah nohut ve kabuli tipi beyaz nohut çeşidi Er-99) yetiştirilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Ayrıca farklı LED ışıkları (beyaz, mavi ve kırmızı) ve farklı sürelerde (0, 1, 2 ve 4 saat) hidroprimingin siyah nohut bitkisi üzerindeki etkisi in vitro ortamda çimlenme ve büyüme parametreleri açısından incelenmiştir. Siyah nohut, beyaz nohut çeşidi Er-99'a göre tuz stresi karşısında daha iyi bir tolerans göstermiştir. Er-99, 50 mM'dan sonra sürgün çıkışı göstermezken, 75 mM'dan sonra kök çıkışı da gözlenmemiştir. Siyah nohut bitkisi 200 mM NaCl uygulaması karşısında herhangi bir canlılık belirtisi göstermezken, 50 mM tuz uygulamasından sonra tuz stresi bitki çimlenmesini ve gelişimini olumsuz etkilemeye başlamıştır. Tuz stresine karşı daha yüksek bir tolerans sergilemiş olan siyah nohut bitkisi, sera veya tarla gibi daha geniş ölçekte gerçekleştirilebilecek çalışmalar ile nohut bitkisinde tuz stresine olan toleransı artırmaya yönelik olarak ışık tutabileceği düşünülmektedir. Element analizi sonucu, siyah nohut bitkisinin hem kök hem de gövdesinde tuz uygulamalarında Na ve Cl içerikleri daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca, siyah nohut bitkisi, tuz stresine tolerant nohut bitkilerin geliştirilmesini hedefleyen ıslah çalışmalarına dahil edilebilir.

Chickpea (Cicer arietinum L) is considered as an important pulse plant for human diet due to high protein content This thesis study was conducted by growing two different two chickpea genotypes (desi black chickpea and kabuli white chickpea variety-Er-99) under in vitro conditions with different NaCl concentrations (Control, 6.5, 12.5, 25, 50, 75, 100, 150 and 200 mM). In addition, the effect of different LED lights (white, blue, red) and various hydropriming durations (0, 1, 2 and 4 hours) were also examined on the germination and growth of black chickpea in terms of basic growth parameters. The black chickpea showed better tolerance to salt stress compared to white chickpea, Er-99. While shoot emergence of Er-99 was not recorded after 50 mM, roots of Er-99 failed to emerge at concentration of 75 mM. Black chickpea did not exhibit any signs of viability against NaCl application at 200 mM. Salt stress started to affect adversely on plant germination and development after 50 mM salt treatment. Black chickpea plant showed higher tolerance than white chickpea to salt stress and it is recommend that research must be carried out on larger scale such as greenhouse or field in order to improve tolerance of chickpea plants to salt stress. In term of element analysis, Na and Cl content is higher in both shoot and root of black chickpea in salinity treatment. Moreover, this plant can be included to breeding studies, with target to develop salt tolerant plant.