Isparta çayı ve Ağlasun yöresindeki tersiyer yaşlı kaya birimlerinin jeolojik konumu ve fasiyes değişimlerinin incelenmesi ve petrol olanaklarının araştırılması

Abstract

Çalışma alanı GB-Türkiye'deki Kışla Köyü ile Yazır Köyü (Isparta – Burdur) arasında yer almaktadır. Sahada otokton ve allokton birimler gözlenir. Kretase – Jura yaşlı, Beydağları kireçtaşları ile Akitaniyen yaşlı Yazır kireçtaşları ve Burdigaliyen yaşlı Ağlasun formasyonu bölgenin en önemli otokton kaya birimlerini oluşturur. Bunların tümü, yörede Pliyo-Kuvarterner yaşlı Gölcük volkanitleri ve Kuvaterner yaşlı güncel sedimanlar tarafından üzerlenmektedir. Çalışma bölgesinde yer alan allokton birimler, Antalya naplarına ait Isparta Çay Formasyonu ile bunlara eşlik eden ofiyolitik kayalardan oluşur. Yörede Ağlasun Formasyonunu üzerine bindirmeli bir dokanak ile gelen, Eosen yaşlı Isparta Filişi (Kayiköy Formasyonu), çalışma bölgesinin diğer önemli allokton birimini oluşturur.İnceleme alanında yer alan bu birimlerin yayılımları ve birbirleri ile olan dokanak özellikleri, 1/10 000 ölçekli jeoloji haritası üzerinde gösterilmiş ve bölgenin yer altı jeolojik yapısı ortaya çıkarılmıştır. Çalışma alanında geniş yayılım gösteren ve organik maddece zengin özellik gösteren Yazır ve Ağlasun formasyonları bölgenin en önemli petrol anakayası olabilecek kaya birimlerini meydana getirir. Diğer taraftan resifal özellikteki Yazır kireçtaşları içerdiği yaygın gözenekli yapısı ile yörenin en önemli hazne kaya özelliğine sahip birimini oluşturur. Örneklerin petrografik incelemeleri sonucunda, Yazır kireçtaşlarının daha çok bağlamtaşı ve istiftaşı özelliğine sahip oldukları saptanmıştır. Benzer şekilde, Beydağlar kireçtaşları vaketaşı ve çamurtaşı olarak sınıflandırılmıştır. Ağlasun formasyonu içindeki kumtaşları büyük bölümü ile felspatik litarenit ve litarenitten oluşmaktadır.Bölgede hazne kaya özelliği gösteren Yazır kireçtaşları ortalama olarak % 10 ile % 16.4 mertebesinde gözeneklilik içerir. Yazır kireçtaşındaki gözeneklerin büyük bölümü sekonder kökenli olup daha çok, çatlak ve vuggy (kovuk) porozite yaygındır.Anahtar Kelimeler: Ağlasun (Yazır-Kışla), Petrol, Jeoloji, Fasiyes Değişimi, GB-Türkiye.

Investigation area is located between Kışla and Yazır villages in South of Isparta (SW-Turkey). In this area is outcropped autocthonous and allochthonous rock units. The main autochthonous units in this area are Beydağ limestone (Jurassic-Cretaceous), Aquitanian Yazır limestone and Burdigalian Ağlasun Formation. The Pliocene-Quaternary units overlie unconformably on these autochthonous units. The allochthonous units in investigation area are Ispartaçay Formation belongs to Antalya nappes and related ophiolitic rocks and Eocene Kayıköy Formation which overthrusted on the Ağlasun Formation. The spreading and stratigraphic relationships of the rock units in investigation area were signed on the 1/ 10 000 scale geological map and to showed the underground geological structure on the coss-section of the study area. The Yazır and Ağlasun Formations are wide spread in study area and rich contain in organic matter. For this reason, these units formed the most important source rocks units in the study region. On the other hand, reefal Yazır limestone is most important reservoir rock unit due to abundant porosity structure. According to petrographic studies the Yazır limestone samples described maily as boundstone and packstones. In addition to, the Beydağları limestone samples are classified as vackestone and mudstone. The sandstone samples of the Ağlasun Formation composed mainly of feldisphatic litharenite and litharenite.The average porosity of the Yazır reservoir limestone unit varies between 10 % and 16.4 %. The secondary porosities (such as fracture and vuggy porosities) are wide spread in texture of the Yazır limestone unit.Keywords: Ağlasun, Isparta Çay (Stream), Hydrocarbon, Petroleum, Geology, Facies changes, SW-Turkey.