1970-1990 aralığında konut ve iç mekan özelliklerinin Kemal Sunal filmleri üzerinden okunması

Abstract

Bireylerin özel yaşam alanı olarak konutlar, iç mekân tasarımı açısından kullanıcı profilinin ve kişisel tercihlerin birincil belirleyici olduğu mekânlardır. Konutta kullanıcıların, kültürel kodları, sosyal statüsü ve gündelik yaşamlarındaki farklılıkların yansıtıcısı ise iç mekân donatılarında belirginleşmektedir. Mekân bu yönüyle kullanıcı ve eylem hakkında bilgiyi barındıran somut bir araç niteliği taşımaktadır. Somut araç olarak mekân, toplumun sosyal, kültürel, ekonomik değişimlerini birebir yansıtan sinema ile çok yönlü iletişim kurmaktadır. Sinema filminde konu, mekânla bütünleşmekte, mekânın kurgusu konuyu destekler şekilde oluşturulmaktadır. Sinema ve mekânın bir araya gelişinde, toplumsal ve kültürel yapıya, inanışa, sosyal statüye ve gündelik yaşama dair birçok bilgi izleyiciye aktarılmaktadır.Sinema ve mimarlık arakesitinde ele alınan bu çalışmanın amacı; öznel bir bakış açısı ile Türkiye'de 1970lerde yaşanan kentleşme olgusu ile birlikte, toplumsal ve sosyokültürel yapıyı, gündelik yaşamı bir konu çerçevesinde aktaran sinema filmleri üzerinden mekânları ve mekânların birbiriyle olan ilişkilerini analiz etmek, kullanıcının sosyal statüsü, eğitim ve kültür düzeyi ile ilişkili mekânın ve donatıların kullanımını incelemektir. Bu amaç doğrultusunda Türk sinemasında, toplumu birçok yönüyle yansıtan senaryoları ile dönemin sorunlarına mizah yolu ile eleştirilerde bulunabilen, sosyolojik, kültürel ve psikolojik arka planı olan ve aynı zamanda izleyiciyle arasında kuvvetli bir bağ kurabilmiş filmlerin kahramanı Kemal Sunal'ın eserleri ele alınmıştır. Tez kapsamında, Kemal Sunal'ın rol aldığı 82 filmden 1970-1990 aralığında çekilen, dönemin farklı tipteki konut mekânlarında geçen ve karşılaştırma imkanı sunan 14 filmi seçilmiştir. Seçilen film setlerinin çoğu gündelik yaşam kurguları ve mekânlarıyla, sosyal yaşam ve mekân etkileşimini gerçeğe uygun olarak yansıtmaktadır. Filmlerdeki konutlar (gerçek mekânlar); plan şemaları, mekânın tefrişi, donatıların işlevleri/eylemleri, mekân nitelikleri yönünden incelenmiştir. Filmler üzerinden yapılan değerlendirmede konut türünün seçiminde ve oluşumunda, mekânın ve mekân organizasyonunun değişiminde, donatıların ve teknolojik eşyaların tercihinde belirleyici etken; sosyo-kültürel yapı ile birlikte ekonomik gelir seviyesidir. Bunun yanı sıra mobilyalardaki ve yapı malzemelerindeki çeşitlenmeler ve gelişmeler de mekânların algısının değişmesinde etkili olmuştur.

Buildings as private living areas are the spaces where user profiles and personal preferences are determinant for indoor designing. The indicator of users' differences in regard to their cultural codes, social statuses and daily lives becomes distinctive in indoor equipment. Accordingly, spaces serve as a physical instrument that contains information about users and their actions. They establish a multi-dimensional communication with cinema that directly reflects the spatial, social, cultural and economic changes. The themes in movies are integrated with spaces, and spatial formation is formed in a way to support the themes. A great amount of information regarding the social and cultural structures, beliefs, social statuses and daily life is conveyed to spectators during the combination of cinema and space.This study, which reviews the relationship and communication between cinema and architecture, aims to analyze the urbanization that took place in Turkey in 70s with a subjective approach, to evaluate the spaces and relationships between the spaces through the movies reflecting the social and sociocultural structure and daily life from a specific issue, and to assess the use of spaces and equipment related to the social status, education and cultural status of users. This study also reviewed the movies of Kemal Sunal, who humorously criticized the issues of the era with the scenarios reflecting the society in many aspects, and who managed to establish a strong tie with the spectators through his movies with sociological, cultural and psychological background. Of the 82 movies Kemal Sunal starred in, 14 movies that were shot between 1970 and 1990, that took place in different spatial buildings and that enabled making comparison with other movies were selected. Many of the selected movie sets reflect the interaction between social life and spaces realistically with the daily fictions and spaces. The buildings (real spaces) in movies were reviewed in regard to plan schemes, spatial furnishing, functions/actions of equipment, and spatial characteristics. An assessment toward the relevant movies indicated that the factor determining the selection and formation of housing type, transformation of the spaces and spatial organizations, and selection of equipment and technological items is the economic income level along with the socio-cultural structure. In addition, the variations and developments seen in furniture types and construction materials affected the changes regarding the spatial perceptions.