Türkiye`de siyah nohut (Cicer arietinum L.) bitkisinde in vitro rejenerasyon çalışmaları

Abstract

Nohut (Cicer arietinum L.) yemeklik baklagillerin en önemli bitkilerinden birisidir. Nohut genel olarak iki farklı tip Kabuli tipi ve Desi tipi olarak bulunmaktadır. Desi nohut tıbbi açıdan önemli bir bitkidir ve bitkinin potansiyeli biyoteknolojik yöntemler kullanarak daha da arttırabilir. İn vitro rejenerasyon protokolü geliştirilerek sürekli bitki materyali sağlanması, mevsime bağlı kalmadan istenildiği kadar üretilebilmesi, biyoçeşitliliğe zarar vermeden sistemin sürdürülebilmesi gibi avantajlar sağlanabilecektir. Bu çalışmada bitki materyali olarak Desi nohutun in vitro koşullarda çoğaltılması hedeflenmiştir. Tez kapsamında Desi tipi nohut bitkisinin farklı eksplantları (sürgün ucu, kotiledon boğum ve tohum), farklı oranlarda (0,25, 0,50, 1,00, 1,50, 2,00, 3,00 mg/L) benzilaminopurin (BAP), thidiazuron (TDZ) ve kinetin (KIN) bitki büyüme düzenleyicilerini içeren Murashige & Skoog (MS) ortamında 8 haftalık kültüre alınmıştır. Sürgün ucu ve kotiledon boğum eksplantları ise 3-4 günlük in vitro çimlenmiş fidelerden elde edilmiştir. Sterilizasyon için % 5 NaOCl (çamaşır suyu) 15 dakika uygulanması en uygun bulunmuştur. Çalışmalar sonucunda tüm eksplantlarda sürgün rejenerasyonu kaydedilmiştir. Kültür ortamlarında en fazla sürgün sayısı (46,05) tohum eksplantından 0.50 mg/L TDZ içeren MS besi ortamında elde edilmiştir. Tüm eksplantlar ve hormonlar kıyaslandığında en uzun sürgün tohum eksplantından 0.25 mg/L BAP konsantrasyonunda kaydedilmiştir. Elde edilen sürgünler farklı konsantrasyonlarda (0.25, 0.50, 1.00, 1.50, 2.00 mg/L) indol-3-butirik asit (IBA) içeren besi ortamlarında köklenmeye bırakılmıştır. In vitro köklenen bitkiler perlit ve torf karışımı (4:1) bulunan saksılarda dış koşullara adaptasyon sağlamıştır. Saksılarda bitkilerde çiçeklenme ve tohumlar elde edilmiştir.

Chickpea (Cicer arietinum L.) is one of the importantplant of edible legumes. Chickpea has two general types thar are Kabuli and Desi type. Desi chickpea is an important medicinal plant and its potential can be increased by using biotechnological tools. Advantages like continuous availibility of plant material, off season unlimited plant production and sustainable system development without damaging the biodiversity can be achieved through in vitro regeneration. In vitro regeneration of desi chickpea was set as an objective In this study. Different explant (shoot tip, cotyledonary node and seed) were cultured on Murashige & Skoog (MS) medium fortified with different concentrations (0.25, 0.50, 1.00, 1.50, 2.00, 3.00 mg/L) of benzilaminopurin (BAP), thidiazuron (TDZ) and kinetin (KIN) for a period of 8 weeks. Shoot tip and cotyledonary node explants were taken from 3-4 d old in vitro germinated seedlings. Application of % 5 NaOCl (commercial bleach) for 15 min was found best for sterilization of seeds. Maximum number of 46.05 shoots were obtained from MS medium enriched with 0.50 mg/L TDZ. Comparing all explants and hormones, the longest shoots were tabulated from seed explants cultured on MS medium containing 0. 25 mg/L BAP. The shoots were cultured on different concentrations (0.25, 0.50, 1.00, 1.50, 2.00 mg/L) of indole-3-butyric acid (IBA) for rooting. In vitro rooted plantlets were successfully adapted in pots containing mixture(4:1) of perlite and torf. Flowering followed by seeds were taken from the plants adapted in the pots.