Çay Yörük ağzı

Abstract

TEZÖZ Yörük ağzı, yavaş yavaş kaybolmakta olan bir Anadolu ağzadır. Bu ağız yabancı dillerin etkisinde kalan Türkçenin en saf ağızlarındandır. Bu yüzden Yörükler'in çokça bulunduğu Çay'da derlemeler yapılarak bu tez hazırlanmıştır. Tezi hazırlarken, Çay'ın Yörük köylerine gidilerek buradaki kişilerin konuşmaları kasete alınmıştır. Sonra bu kasetler transkribe edilmiştir. Ortaya çıkarılan metinler fişlenerek Çay Yörük ağzı, fonetik ve morfolojik açıdan İncelenmiştir. Fonetik ve morfolojik açıdan yazı dilimizden farklı şu önlüklerin bulunduğu tesbit edilmiştir: 1. Yazı dilimizdeki ünlülere ilave olarak â, â, a, e, u, o ünlüleri de %'ardır. 2. Çay Yörük ağzında r, i, h, y, ğ ünsüzleri ya zayıflar ya da düşer. 3. Bara durumlarda ünlü ve ünsüzler, kelimelerin çeşitli yerlerinde türerler. 4. Alçalan ve yükselen ikiz ünlüler vardır. 5. Ünlü uyumu bazen bozulur. 6. Önlü değişmeleri görülür. 7. K>G, G>K 8. t> d, d>t 9. İçseste ve sonseste tonlulaşma, tonsuzlaşma ve sızıcılaşma örnekleri vardır. 10. Yanyana ünsüzler birbirine benzetmiştir. 11. Hece düşmesi ve hece kaynaşması görülür. 12. Metatez vardır. 13. Ünsüz ikizleşmesi ve ünsüz tekleşmesi görülür. 14. Çokluk eki : -nA(r), -lA(r) 15. Geniş zamanda bazen `r; düşer -gelir > geli 16. Şimdiki zaman eki -yo(r) 17. Gelecek zaman eki -(A)cA(K) 18. Ek fiilin olumsuzu 'deel, 'deyil, 19. -kAnA zarf fiil eki vardır. Kaybolmak üzere olan bir ağzımızın korunması amacıyla hazırlanan bu tezde, Çay Yörükleri'ıün ağız özeliklerinin yazı dilimizden ayrılan noktaları tesbit edilmiştir. Bu bulgular değerlendirilerek yukarıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.

ABSTRACT The local language of Yörük, which is an Anatolian local language, has been vanishing gradually. Tlus local language is one of the purest local languages of Turkish which has been suject to the influence of foreign languages. This study was conducted in Çay region since it is a Yörük location. in the process of the study, Yörük villages of Çay were visited and the speech of the local people were recorded and were transcribed. The resulting texts were caterogized and investigated from the morphological and phonological perspectives. The following points were found to be different from the written language uponthemvestigatonofitfrom phonological and morphological perspectives. 1. hi addition to the existing vowels in the written language, â, â, a. e, J. u, o vowels also exit in Çay local language. 2. r, I, h,y, ğ consonants either weaken or drop. 3. In some cases, vowels and consonants derivate in different parts of words 4.Both raising diphthong vowels and falling diphthong vowels exit. 5. Vowel harmony may sometimes deteriorates. 6. Vowel gradation is seen. 7.K>0 G>K 8. t > d d>t 9. Internal and final phonemes posses samples of voicing, devoicing and sprantisation. 10. Consonants which are side by side have been assimilated. 1 1. Haplology and contraction is seen. 12. Metathesis exist. 13. Consonant gemination and consonant singulanzatton is seen. 14. Plural endings are -nA(r), -lA(r). 15. r sometimes drops in aorist : gelir > geli 16.The suffix for present is -yo(r). 17. The suffix for future is -(A)c A (k). t8.The negative form of substantive verb is ' cteel, 'deyil,. 19. There is gerund of -kAnA In this study, prepared in order to make a contribution to the presuration of a missing local language, the pecularities of Cay's local language different from the written language has been pointed out. In the light of the findings, the afore mentioned results have been found out.