Yozgat ili ve çevresinin yüzeysel toprak yapısındaki doğal radyoaktivitenin belirlenerek yıllık etkin doz eşdeğerinin bulunması

Abstract

Yozgat Orta Anadolu bölgesinde yer alan yaklaşık 420 000 kişilik nüfusa sahip 14123 km2 yüzölçümlü bir ilimizdir. Bu çalışmada Yozgat ili, ilçe ve köylerini kapsayan bölgedeki yüzey toprağının doğal radyoaktivitesini belirlemek için 24 farklı ölçüm noktasından örnekler toplanmıştır. Bu örneklerin analizi Canberra serisi HpGe gama spektrometresi aracılığıyla yapılmıştır. Bu analiz sonucunda toprak örneklerinde ortalama aktivite konsantrasyonları226Ra için 25,12 Bq/kg, 232Th için 31,9 Bq/kg, 40K için 530,03 Bq/kgolarak belirlenmiştir. Toprak örneklerinin aktivite konsantrasyon değerlerine bağlı olarak havada soğurulan gama doz oranları ortalaması 53,12 nGy/h olarak bulunmuştur. Havada soğurulan gama doz oranlarına bağlı olarakhesaplanan ortalama yıllık etkin doz eşdeğeriise 65,1 μSv/y olarak bulunmuştur. Ayrıca hesaplanan ortalama radyum eşdeğer aktivite indisi 11,5 Bq/kg, iç ve dış ışınlama indisleri sırasıyla 0,4 ve 0,3 ve temsili gama seviye indisi ise 0,8 olarak bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Toprak, Yozgat, Doğal Radyoaktivite, Gama, Yıllık Etlin DozTez Danışmanı: Doç. Dr. Meltem DEĞERLİER GUIOTSayfa Adeti:53

Yozgat is located in the Central Anatolia region and has 42000 population and 14123 km2 area. In this research, 24 different surface soil samples were collected to determine natural radioactivity in Yozgat region. The analysis of the soil samples was performed by Canberra HpGe gamma spectrometry. As a result of this analysis, average activity concentrations are found 25.12 Bq/kg for 226Ra, 31.9 Bq/kg for232Th and 530,03 Bq/kg for 40K. Average absorbed gamma dose rates in the air due to the radionuclide concentrations in the soil were calculated as 53,12nGy/h. Average annual effective doses because of absorbed gamma dose rates in the air were found as 65Sv/y. Besides average radium equivalent activity index, internal and external hazard indexes and representative gamma level index were calculated as 11.5Bq/kg, 0.4, 0.3, 0.8 respectively.Key Words:Soil, Yozgat, Natural Radioactivity, Gamma, Annual Effective DoseThesis Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Meltem DEĞERLİER GUIOTPage Quantity: 53