Sarıcakaya ağzı

Abstract

Sancakaya ve yöresi ağzı doğallığını kaybetme eğilimi gösteren bir Anadolu ağzıdır. Anadolu'nun en saf ağızlan gibi yabancı kelimelerin etkisi altındadır. Bu çalışma Sancakaya ve yöresinde yapılan derlemeler neticesinde hazılanmıştır. Tezi hazırlarken, Sancakaya ilçesi merkezinde ve köylerinde araştırmalar yapılmıştır. Orada kaynak kişiler tespit edilerek yapılan mülakatlar sonucunda kasetler doldurulmuştur. Sonra bu kasetler transkribe edilmiştir. Ortaya çıkarılan metinler fişlenerek Sancakaya ve yöresi ağzı fonetik ve morfolojik açıdan incelenmiştir. Bu bölgede fonetik ve morfolojik açıdan yazı dilimizden farklı şu özelliklerin bulunduğu tespit edilmiştir: 1. Yazı dilimizdeki ünlülere ilave olarak â, a, a, e, u, o, ı ünlüleri de vardır 2. Sancakaya ağzında t, h, 1, g, y ünsüzleri ya zayıflar ya da düşer. 3. Bazı durumlarda kelimelerin çeşitli yerlerinde ünlü ve ünsüzler türer. 4. Ünlü uyumu bazen bozulur. 5. Alçalan ve yükselen ikiz ünlüler sardır. 6. Ünlü değişmeleri görülür. 7. K>G, G>K 8. t>d, d>t 9. Yanyana bulunan ünsüzler birbirine benzeşmektedir. 10. Hece düşmesi ve hece kaynaşması görülür. 1 1. İç seste ve son seste tonlulaşma, tonsuzlaşma ve sızıcılaşma örnekleri görülür. 1 2. Ünsüz ikizleşmesi ve ünsüz tekleşmesi görülür. 13. Metahese (Göçüşme) vardır. 14. Çokluk eki: +lA(r),+nA(r) 15. Şimdiki zaman eki: -yo(r) 16. Gelecek zaman eki: -(A)cA(K) 17. Geniş zaman eki: -r 1 8. Ek fiilin olumsuzu: değil, del Özelliklerini kaybetme eğiliminde olan bölgemiz ağzının yazı dilinden ayrılan noktaları tespit etmek amaçlanmıştır. Elde edilen özellikler değerlendirilerek yukarıdaki sonuçlara varılmıştır.

The local language in the region of Saricakaya, which is an Anatolion local language has been lost specifically. The local language like other purest Anatolion local languages, has been under the influenced of foreing languages. This study was conducted made up of collected works in the resul in Saricakaya and it's surrounding. In the process of the study, had been made investigations in city center of Saricakaya and it is villages. There had been estab fished source persons and enrolled to cassettes in the result, made up of inter- viewed with source persons. Then transcribed of these cassettes. The resulting texts were caterogized and investigated in Saricakaya district from the morphological and phonological perspectives. 'I 'he following points were found to be different from the written language upon the investigaton of it from phonological and morphological perspectives in this region. 1- In addition to the existing vowels in the written language a,a,a,e,u,o,i vowels also exit in the region of Saricakaya. 2- r,h,l,g.y consonants either weaken or drop in the local language of Saricakaya district. 3- In some cases, vowels and consonants derivate in different parts of words. 4- vowel harmony may momctimes deteriarates. > Bath raising diphtong vowels and falling diphthong vowels exit. 6- Vowel gradation is deen 7- K > (i, G > K 8- 1 > d, d > t 9- Consonanst which are side by side have been assimilataled. 10- Hapldogy arid contraction is seen 1 1- Internal and final phonemes posses sampless of voicing devaicing mid sprantisation 12- Metathesis exits. 13- Consonant gemination and consanat singularızatıon is seen 1 4- Plural endings are +lA(r), + NA(r) 1 5- The suffix for present continuous is -yo(r) 1 6- The suffix for future is -AcA(K) 1 7- The suffix for present is -r 1 8- The negative form of substantive verb is değil, del In this study, perpared in order to make a contribution to the presuration of a missing local language, the pecularities of Saricakaya district local language different from the written language has been pointed out. In the light of the findings the afore mentioned results have been found out.