568 numaralı Karahisar-ı Sahib şer`iyye siciline göre Afyon

Abstract

ÖZET Bu çalışma ile H. 1260/1 844 ile H. 1265/1 849 yıllan arasını ihtiva eden 568 numaralı Karahisâr-ı Sâhib Şer' iye Sicili incelenmiştir. Bu defter Karahisâr-ı Sâhib Sancağı na ait olmakla birlikte, Osmanlı Devleti'ni genel olarak ilgilendiren askerlik, vergi, vakıflar v.s. gibi belgelerin bulunması sebebiyle ayrıca önem taşımaktadır. Şer` iye Sicillerinin şehir tarihleri açısından taşıdığı öneme istinaden Karahisâr-ı Sâhib Şer'iye Sicilinde bulunan belgeler dikkatli bir plan dahilinde tasnife tabiî tutularak değerlendirilmiştir. Defterden, Karahisâr-ı Sâhib Sancağı' nın idâri ve fiziki yapısı ile ilgili olarak merkeze bağlı kazalar, merkez ve kazaların köyleri, mahalle isimleri ile mezraların tespiti kısmen mümkün olmaktadır. Yer isimlerinin veriliş biçimi Türklerin Anadolu'yu geçici bir heves olarak görmediklerinin delilidir. Ayrıca sancak dahilindeki tarihi eserler ile Osmanlı idâri yapısı hakkındaki bilgilerin yanısıra, Karahisâr-ı Sâhib Sancağı'nın bağlı olduğu Hüdâvendigâr Eyâleti'ndeki bütün idâri birimleri ve bunların yöneticilerine dair bilgilere de ulaşmak mümkündür. Bu dönemde yöneticiler çok sık olarak değişmektedirler. Karahisâr-ı Sâhip`in iktisâdi durumu son derece zorlaşmış, halk gittikçe fakirleşmiştir. Askere alma usullerinde haksızlık yapılmakta, yolsuzluk ve suistimaller, arazi anlaşmazlıklarından doğan problemler artarak devam ettiği gibi sorumluları ise doğru dürüst cezalandırılamamaktadır. Piyasaları ayarı düşük paralar kaplamıştır. Sık sık cinayetler işlenmekte, sosyal problemler artmaktadır. Vergiler yeterince ve zamanında toplanamamaktadır. Azınlıklar mevcut haklarını artırmaya çalışmakta, bir yandan da anlaşmazlıklarında hakem olarak Türk mahkemelerini tercih etmektedirler. Belgelerden Devletin, askerlik hizmeti, vergi toplama ile halka her ne surette olursa olsun zulüm yapılmaması üzerinde önemle durduğu anlaşılmaktadır. Defter Afyonkarahisar'ın şehir tarihinin kısa bir dönemine ışık tutması açısından dikkate değerdir.

ABSTRACT This study examines that is the court registration book of Karahisâr-ı Sâhib region in English between the year 1844 and 1849 AD. number of which is 568. Athough it particularly on Karahisâr-ı Sâhib region, this court registration book has historical importance due to the fact that it has some information on those subjects such as military service, taxes, foundatians etc. In the Ottoman Empire on a general level during the given period. Since court registrations has importance for the history of cities, offical writings in Karahisâr-ı Sâhib court registration book are carefuuly categorized and deult with. From registration book, it is passible to see then administrative and georaphical divisions and units of Karahisâr-ı Sâhib region and its subregions by the name as well as some information on their administrators. It is seen that these administrators were changed very treguvently duning that period. As regards then economical and social stivation in Karahisâr-ı Sâhib region it can be sacd that economical sitvation was very hard and people were getting poor from day today. The markets were dominantly under the inflvence of understandart money. Taxes could not been collected on time and in a sufficient amount. Regording social order and sitvation it is seen that corruptio, default and misbehavior of administrators were increasingly continveing. There was many unjustice in taking people under militan,' service. There was also emergence of problems derived from land couflicts many murders and crimes were happening very freguently. The people respansible of these problems were increasing from day to day. It is alsı seen that miniroties were trying to increase thair legal right, on the other hand they preferred Turkish courts to solve their disputes. As regards foundations, it can be said that tehy were not working properly because of lack of their administrators care. In sum it is seen from this registration book that there three important subject for tu state in this period. They are militan' service, tax collection and prevention of any unlawful enfercement to the people.