A Microclimatic investigation in relation to the state of preservation of wall paintings in Cenabi Ahmet Paşa mosque

Abstract

ÖZET CENABI AHMET PAŞA CAMİSİ DUYAR RESİMLERİNİN KORUMA SORUNLARINA YÖNELİK BlR MlKRO KLİMA ARAŞTIRMASI BOZ TEPE, Müjde Yüksek Lisans Tezi, Mimarlık Bölümü Tez Yöneticisi: Doç -Dr. Emine Caner Eylül 1987, 253 sayfa Bu çalışmada, mikroklimanm Ankara Cenabı Ahmet Paşa Camisi duvar resimleri üzerindeki etkileri incelen mektedir. Çalışma, duvar resimlerinin bozulma neden ve süreçlerini, yapılarda mikroklimanm tanımını ve duvar resimlerinin mikroklimadan ne şekilde etkilendiklerinin açıklamasını, da içermekte, ayrıca mikroklima araştırmala rında kullanılan yöntem ve aletlerle ilgili temel ve toplu bilgi vermektedir. Cenabı Ahmet Paşa Camisi1 nde yapılan mikroklima araş tırması, yaz, kış, ilkbahar-yaz başı olmak üzere üç ayrı mevsimde gerçekleştirilen ölçüm dönemlerinden oluşmaktadır, ölçümler, yapı içi ve dışında hava sıcaklığı ve bağıl nem kayıtlarını, iç ve dış yüzeylerde sıcaklık ölçümlerini ve yüzeylere yakın havada psikrometrik ölçümleri içermektedir. Ayrıca, su buharı yoğunlaşması ile ilgili farklı deliller -v-elde etmek amacıyla, boyalı yüzeylerden alınan örneklerde sülfat analizi ve mikroskop altında inceleme yoluyla jips oluşumu araştırılmıştır. Günlük, namaz zamanları ve hu zamanlarda yapx içinde oluşan kullanıcı kalabalığının iç bava koşullarında ve böy lece duvar resimlerinde sıcaklık ve nem değişim tekrarları oluşturmakta son derece önemli rol oynadıkları sonucuna varılmıştır. Yapı strüktürünün havaya oranla en soğuk oldu ğu bahar başı ve yapı içinde en fazla su buharının oluştu ğu Cuma namazı zamanları, su buharı yoğunlaşması açısından en tehlikeli dönemler olarak belirlenmiştir. Boyalı yüzey lerde görülen jips oluşumunun hava kirliliği ve su buharı yoğunlaşmasına bağlı olduğu sonucuna varılmıştır. Varılan sonuçlar, benzer binalarda yapılabilecek daha kapsamlı mikroklima araştırmalarına ön veri oluşturmak üzere tartışılmış ve incelenmiştir. Anahtar kelimeler t Duvar resimlerinin bozulması, mikrokli ma araştırması, su buharı yoğunlaşması. -vı-

ABSTRACT A MICROCLIMATIC INVESTIGATION IN RELATION TO THE STATE OF PRESERVATION OF WALL PAINTINGS IN CENABI AHMET PAŞA MOSQUE BOZTEPE, Müjde M.S. in Architecture Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Emine Caner September 1987, 253 pages In this study, the effects of the microclimate on the state of preservation of wall paintings in Cenabı Ahmet Paşa Mosque in Ankara has been examined. The study included the definition of the causes and processes of deterioration of wall paintings, the description of the microclimatic parameters in buildings and of the way by which the wall paintings are affected by the microclimate. It also included basic and compact information about the methods and equipment in microclimatic investigations. The microclimatic investigation in Cenabi Ahmet Paşa Mosque consisted of measurement periods in three different seasonst Summer, winter and spring-early summer. The measurements included temperature and relative humidity recordings of the air inside and outside the building, the -111-inter;nal and external surface temperature measurements and the psychrometric measurements in the air near the surfaces. As a complementary study, samples from the painted surfaces have been investigated for gypsum formation by optical microscope and by sulphate analysis, in order to get some evidence about condensation. The daily prayer times and the corresponding occupancy in the building were found to be extremely important in inducing periodical hygrothermal cycles to the indoor atmosphere and consequently to the wall paintings. The early spring where the structure of the building was cooler than the air, was found to be the most critical season and the Friday prayers where the most water vapour was produced, were found to be the most critical periods in terms of condensation on painted surfaces. The observed gypsum formation was thought to be due to a combined effect of air pollution and condensa tion. Obtained results have been discussed so as to form a preliminary step for more elaborated microclimatic investiga tions in similar buildings. Key words: Decay of wall paintings, microclimatic investiga tion, condensation. -IV-