Neccar-zade Rıza Divanı`nın edisyon kritiği

Abstract

Neccâr-zâde Rızâ Divânı' nın Edisyon Kritiği, Hazırlayan: Mehmet ÖZDEMİR, Danışman: Yrd Doç Dr. Halil İbrahim HAKSEVER, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisana Tezi) Afyon, 1999 XV + 500 s. Neccarzade Rızâ, 1679 'da İstanbul'un Beşiktaş semtinde doğmuş ve 1846 yılında aynı yerde vefat etmiştir. Beşiktaş'ta dergahı bulunan şâir, Nakşî tarikatı şeyhlerinden olup otuz yıl şeyhlik yapmıştır. » Neccâr-zâde'nin Divan'ının yanında Muhtasaru'l- Velayet adlı tercüme eseri ve Hac-nâme adlı risalesi başta olmak üzere tasavvufî nitelikli küçük risaleleri vardır. Neccarzade Rıza, daha çok na'tleriyle tanınmış bir şâirdir. Divan'ında Hz. Peygamber'in evsafim anlatan bilyeler ve na'tler şiirlerinin ekseriyetini teşkil eder. Bu şiirlerde Hz. Peygamber'e karşı duyulan sevgi, hayranlık ve teslimiyetin derin izleri görülür. Mutasavvıf bir şâir olan Neccâr-zâde Rızâ, dînî ve tasavvufî aşkla kaleme aldığı şiirlerinde genellikle Hz. Peygamber'e olan aşkını dile getirmektedir. Nakşî tarikatı şeyhlerinden olan şâir, insanlara nasihat etme gayesini hedeflemiş ve Klasik Türk edebiyatı şâirlerimizden Nâbî gibi hikemî tarzda şiirler de yazmıştır. Neccarzade Divân'ı, Klasik edebiyatımızın alışılagelmiş divan tertibi tarzından farklı olarak tertip edilmiştir. Divan, dört bölüme ayrılmış ve her bölüme ayn bir isim verilmiştir. Bu bölümlerin her biri ayn birer divan gibi tertip edilmiş olup her bölüm başlı başına bir divan niteliğindedir. Bu bölümler şu şekilde acüandırılmıştır: Tuhfetü'l-İrşâd, Vâridât-ı Gaybiyye, Zuhûrât-ı Mekkiyye ve Hâtimetü'l- Varidat. Neccar-zâde Divân'ı ile ilgili bir diğer hususiyet de şudur: Gazeller, harf sırasına göre kâfiyelenmeden önce, o harfle kafiyeli bir dörtlük yazılmış sonra gazeller kalemem alınmıştır. Bu işlem her harf için aynı şekilde tekrar edilmiştir. Klasik divan tertibinde fazla raslanmayan bu tarz dikkat çekicidir. Neccarzâde Rızâ'nın Divan' ı, daha çok dînî-tasavvufî yönüyle dikkat çektiğinden incelemede bu konular üzerinde durulmuştur.

Neccâr-zâde Rızâ Divânı'mn Edisyon Kritiği, Prepared by: Mehmet ÖZDEMİR, Supervisor: Yrd Doç Dr. Halil İbrahim HAKSEVER, Afyon Kocatepe Üniversry, Institute of Science, (Master Thesis) Afyon, 1999 XV + 500 s. Neccar-zâde Rızâ was born in Beşiktaş quarter in Istanbul and he died at the same quarter. The poet who had a dervish convent in Beşiktaş is a sheik of Nakşı religious order and he did sheikdom 30 years. Addition to his `Divan`, he had a translating work which called `Muhtasarul- Velâyet` and he had a little mystical booklet addition to more popular booklet of `Hac- nâme`. Neccarzade Rıza is well-known poet with his commendational poet (na't). In amount of his poets include commendational poets and good characteristics of Hz. Prophet. In the poets, general theme is love, admiration and submission of Hz. Prophet. Generally, Neccarzâde Rızâ who was Sufi, with religional and mystical theme, talked about love of Hz. Prophet. He who was a sheik of Nakşı religious order aimed to advice and he wrote his poem in advicing style (hikemî) like Nâbi who was Turkish Classical Literature. Divan of Neccar-zâde was differently arranged unordinary way to divan composition of our classical literature. The Divan was separated four part and each part was named differently. Each part of these parts was composed as a different divan and included further of divan. These parts was named as follows: Tuhfetül-İrşâd, Vâridât-ı Gaybiyye, Zuhûrât-ı Mekkiyye and Hâtimetül- Varidat. Particularity of Divan of Neccar-zâde is that; before rhyming according to letter order, firstly lyric poems had been written out a quatrain than written the same letter.The procedure was repeated with same way for each letter. This usage which is not so frequently seen at the Classical Divan composition is notable. Because of it's striking religional-msytral style, Divan of Neccar-zâde Rızâ was studied according to these subjects.