Çalışanlarda iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının örgütsel bağlılık, işe yabancılaşma ve iş performansına olan etkisinin incelenmesi

Abstract

Son yıllarda gerçekleşen iş kazaları ile birlikte işletmeler, iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarına daha çok önem vermek durumunda kalmıştır. Bunda hem kamu otoritesinin hem de iş ve sosyal çevrenin baskısı önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmada iş sağlığı ve güvenliği (İSG) uygulamaları beş boyutta ele alınmıştır: Bunlar; güvenlik prosedürleri ve risk yönetimi (GPRY), güvenlik ve sağlık kuralları (GSK), ilk yardım desteği ve eğitimi (İDE), iş kazalarını önleme (İKÖ) ve örgütsel güvenlik (ÖGD) desteğidir. İSG uygulamalarının bir çıktısı olarak çalışanların işe yabancılaşması, örgütsel bağlılığı ve iş performansı üzerine etkilerini araştırmak üzere bir anket formu oluşturulmuştur. Bu çalışma Kocaeli'deki farklı kamu ve özel sektör işletmelerinde İSG yönetim uygulamaları etkisinin analizini sunar. Araştırma evrenini üretim ve hizmet sektöründeki küçük ve orta boy işletmelerin beyaz yakalı çalışanları oluşturmaktadır. 40 ın üzerinde firmadan, 389'u özel sektör ve 50'si kamu olmak üzere toplanan 439 anketin oluşturduğu veri seti, PLS (Kısmi En Küçük Kareler) yöntemi kullanılarak yapısal eşitlik modellemesi ile analiz edilmiştir. Analiz bulguları göstermektedir ki, İSG uygulamalarından güvenlik prosedürleri ve risk yönetimi, güvenlik ve sağlık kuralları, ilk yardım desteği ve eğitim ile örgütsel güvenlik desteği boyutları örgütsel bağlılığı pozitif etkilemektedir. Bundan başka, güvenlik ve sağlık kuralları ile örgütsel güvenlik desteği işe yabancılaşmayı azaltırken; ilk yardım desteği ve eğitimin işe yabancılaşmayı artırıcı bir rol oynadığı saptanmıştır.

Recent occupational accidents urged enterprises to put more importance on occupational health and safety practices. The pressure by both the public authority and the business and social milieu plays an important role in it. The present study investigated occupational health and safety (OHS) practices in five dimensions, i.e. safety procedures and risk management, safety and health rules, first aid support and training, occupational hazards prevention, and organizational safety support. A survey form was developed in order to investigate the effect of OHS practices on work alienation, organizational commitment, and job performance as a throughput of such practices. This study presents the analysis of the effects of the practices of OHS in different public and private sector enterprises operated in Kocaeli province. The population of the research is the white collar workers of SMEs in production and service sectors. The data set obtained from over 40 SMEs, totalling 439 questionnaires from which 389 private and 50 public sectors, was analysed by structural equation modelling using PLS (Partial Least Squares) method. The findings of the analysis indicated that OHS practices namely safety procedures and risk management, safety and health rules, first aid support and training, and organizational safety support had a positive effect on organizational commitment. Moreover, it was seen that safety and health rules, and organizational safety support decreased alienation, where first aid support and training played a role in increasing work alienation.