Haşim Baba Divanı üzerine bir inceleme

Abstract

YÜKSEK LİSANS TEZ QZETI HÂŞİM BABA DÎVÂNI ÜZERİNE BİR İNCELEME Asuman ERGÜN Türk Dili ve Edebiyatı Ânabilim Dalı Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Mayıs 2000 Danışman : Doç. Dr. Ali TORUN Hâşim Baba, Dinî -Tasavvuf! Türk Edebiyatı'nın 18. yüzyıl şairlerindendir. Esaş^dı `Mustafa Hâşim` olan Hâşim Baba, `Bandırmalızâde`, `Üsküdarlı Hâşim Bal^ ve `Üsküdarî` mahlaslanyla da tanınmaktadır. Bu çalışmada Hâşim Baha'nın hayatı, mahlası, tarikat zinciri ve eserleri hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Dîvâm, Osmanlı Türkçesi'nden Günümüz Türkçesi'ne transkripsiyon harfleriyle -aktarılmıştır. Şiirlerin din - tasavvuf - cemiyet yönlerinden tahlili yapılmıştır. Çalışmanın sonuna bir de `şiir indeksi` ilâve edilmiştir. Hâşim Baba, Celvetiyye tarikatının Hâşimiyye kolunu kurmuştur. Bu kolu kurarken Hamzavîlik (Bayramı Melâmîliği)'ten ve Bektaşîlik'ten de unsurlar almıştır. Hatta bir ara Bektaşî dede - babalığı da yapmıştır. Bu sebeple onun şiirlerinde tasavvufun pek çok terimleri ve Dinî - Tasavvuf! Türk Edebiyatı'nın belirgin özellikleri görülmektedir. Ayrıca çeşitli tasavvufî düşünceleri kendi şahsiyetinde ve kurduğu kolda birleştirmesi sebebiyle de önemli bir mutasavvıf şairdir. Tasavvuftaki `hoşgörü` anlayışının ve `tevhid` fikrinin sembolü gibidir. Birden çok tarikatla ilgisi olması kimi zaman tarikat ehli tarafından dışlanmasına sebep olsa da Hâşim Baba, özellikle bu yönleriyle incelenmeye değer orijinal bir şahsiyettir.

Ill ABSTRACT Hâşim Baba was one of the important Religious-Sufistik poets of Turkish Literature in the 18th cuntury. His real name was `Mustafa Haşim` However, he is known as `Bandırmalızade`, Üsküdarlı Haşim Baba` and `Üsküdari`. In this studying Haşim Baba's life style, his works, his toriqa chain are shortly explained. His Divan has been translated from Ottoman Turkish into modern Turkish by using transcription letters. His poems ara analysed from the aspect of religion - Islamic mysticism - society. A `poetry index` is added at the end of this studying. Haşim Baba set up Haşimiyye Branch of Celvetiyye tariga. While he was setting up this branch, he took same components from Hamzavilik (Bayrami Melamiliği) and Bektaşilik, too. He even took the leader ship of Bektaşi grandfather-father for a while. For this reason, we can see mony terms of mysticism and certain charactestics of religious-mysticism Turkish Literature in his works. Further more, since he gathered some different mystic thaughts in his personality and in this branch he was an important m^jjpc poet, too. He is accepted the symbol of `tolerance` and `unification` idea in mysticism. However he was criticized and excluded from the tariqa by his fellows just because he was in liaison with other members from diffrent tariqas Haşim Baba is still a remarkable person whose gualities are well worth being studied.