Tahrir defterlerine göre XV-XVI. yüzyıllarda Homa kazası

Abstract

ÖZET TAHRİR DEFTERLERİNE GÖRE XV-XVI. YÜZYILLARDA HOMA KAZASI Özer KÜPELİ Tarih Anabilim Dalı Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ocak 2000 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Turan GÖKÇE Osmanlı şehirlerinin XV-XVII. yüzyıllardaki durumunu araştırmak üzere en başta gelen kaynak tahrir defterleridir. Bu defterlerden bir bölgede yerleşmiş bulunan insanların sosyal ve ekonomik durumunu tespit etmek mümkündür. Tarihi oldukça eskilere dayanan Homa ve civan, XII. yüzyılda Türk, 1429'da da kesin bir surette Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Bu tarihten sonra Osmanlı idarî taksimatında Anadolu Eyâleti'nin Kütahya Sancağı'na bağlı bir kaza olan Homa, tahrir defterlerinde bazen Homa, bazen de Homa ve Geyikler Kazası şeklinde geçmektedir. İki nefs (şehir) ve bunların etrafında karye, mezraa, çiftlik gibi çok sayıda kır iskân merkezinin bulunduğu kazada yürütülen başlıca faaliyetler toprağa dayanmaktadır. Verimli topraklara sahip kaza arazîsinde buğday, arpa ve yulaf gibi hububatlar bol miktarda yetiştirilmektedir. Yeterli miktarda bakliyat ile çeşitli meyveler de istihsâli yapılan mahsûllerdendir. Kazada toprakla uğraşan halkın büyük kısmı tasarruflanndaki topraklan ekip biçmekte, ellerinde toprağı olmayanlar ise başkalannın topraklannda çalışmaktaydılar. Aynca toprak işçiliği organizasyonundan olarak ortakçılığa da tesadüf edilmekteydi. Toprak tasarruf şekillerine gelince ise, mîrî ve vakıf arazînin yaygın olduğu dikkati çekmektedir.

ABSTRACT THE DISTRICT OF HOMA DURING THE XV AND XVI th CENTURIES ACCORDING TO TAHRİR REGISTERS Özer KÜPELİ History Basic Science Branch Afyon Kocatepe University Social Science Institute January 2000 Guide: Assistant Professor Turan GÖKÇE The principal source for research the situation of the Ottoman cities in the XV and XVI th centuries are the tahrir registers. From these registers it is possible to fix the social and economic position of the people living in a region. Homa and his environments the history descending to the early periods, is entered on the Turkish domination in the XII th century, and on the Ottoman domination, definitively in 1429. After this date Homa, on the Ottoman sections, is a District depended on the Sancak of Kütahya of the Anatolian Province. In the register, it is named same as Homa, same as the District of Homa and Geyikler. The principal activities moved in the District depend on the soil. There are two cities and many villages, farmes and arable fields around the District. In the productive soil of teh District, it is grown many cereals as barley, wheat and oat. Some people in the District grow their own soil and some people work. In the other's soil. Labour exchange and the system of ortakçılık were very commun between villages. A part of the timar holders were the princes men and their grand-children. The classification of the timars according to their incomes indicates that timar-holders were in majority.