Kutadgu Bilig`deki deyimlerin semantik ve sentaktik incelemesi

Abstract

Sözcük gibi işlev gören deyimler, kavranılan karşılama yönünden söz varlığında önemli bir yere sahiptir. Oluşumları çok eski zamanlara dayanabilen deyimler, anlam ve söz dizimi bakımından kalıplaşmış sözlerdir. Bu çalışmada Karahanlı Türkçesi ile ya zılmış Kutadgu Bilig adlı eserdeki deyimler, semantik ve sentaktik yapılan bakımından incelenmeye çalışılmıştır. I. Bölümde Kutadgu Bilig ve Deyimlerin Yapıları üzerinde durulmuş, II. Bölüm de Kutadgu Bilig' deki Deyimlerin Semantik Yapılan, IH. Bölümde ise Sentaktik Yapı lan incelenmiştir. Semantik yönden deyimler, oluşumlarına göre `Benzerliğe Dayalı Deyimler` ve `Yakın İlişkiye Dayalı Deyimler* başlıklan altmda incelenmiştir. Benzerliğe Da yalı Deyimler 'Hareket Benzerliğine Dayalı Deyimler', 'Durum Benzerliğine Dayalı Deyimler', 'Telmihe Dayalı Deyimler', 'Duygu Değerine Dayalı Deyimler'; Yakın İlişkiye Dayalı Deyimler ise 'Hareket İlişkisine Dayalı Deyimler', 'Durum İlişkisine Dayalı Deyimler' olarak alt başlıklara aynlmıştır. IH. Bölümde deyimler sentaktik yönden ele alınırken kelime gruplan biçiminde kalıplaşmış olanlar incelenmiştir.

Idioms which function as word have an important place in vocabulary to express the concepts. Idioms whose formations are based on very old periods are stereotyped expressions from the semantic and syntactic point of view. In this work idioms in Kutadgu Bilig are written with Karahanli Turkish have been tried to study as semantic and syntactic. In first part, it is given information on structures of idioms, in second part, idioms in Kutadgu Bilig study as semantic, in third part study as syntactic. Idioms as semantic, according to their formations, have been studied under these topics: `Idioms are Based on Similarity` and `Idioms are Based Close-Connection`. `Idioms are Based Similarity` are divided into these under-topics: 'Idioms are Based Action Similarities', 'Idioms are Based on Position Similarities', 'Idioms are Based on Allusion' and 'Idioms are Based on Emotion'. 'Idioms are Based on Close-Connection` are divided into these under-topics: 'Idioms are Based on Action', 'Idioms are Based on the Connection of Position'. In third part, idioms as syntactic have been studied as structures word-group.