Kırgızistan`da faaliyet gösteren şirket yöneticilerinin etik olmayan davranışlarının azaltılmasında yönetim kontrol sistemi ve adaletin etkisi

Abstract

Veri manipülsayonu iktisadi rekabetin gün geçtikçe güçlendiği günümüz işdünyasında sık sık rastlanan bir olgudur. Veri manipülasyonu, hem çalışanların hemyöneticilerin kişisel kazançlarını arttırmak veya daha rahat ulaşılır hedeflerkoyabilmek için işletmede var olan yönetim uygulamalarından kendi menfaatleridoğrultusunda faydalanabilmek adına başvurdukları etik dışı bir davranıştır. Buçalışmada, Kırgızistan'da faaliyet gösteren işletme yöneticilerinin ve çalışanlarınınetik olmayan veri manipülasyonu davranışlarını yönetim kontrol sistemi ve örgütseladalet alt faktörlerinin etkileyip etkilemediği araştırılmıştır. Araştırmada etik dışıdavranışların ortaya çıkış sebeplerinin belirlenmesi ve etkilerini incelemek içinoluşturulan modeli test etmek amacıyla kullanılan veriler, anket yöntemiyletoplanmıştır. Araştırma Kırgızistan'da gerçekleştirilmiş olup kolayda örneklemeyöntemiyle toplamda 180 anket verisi toplanmıştır. Elde edilen veriler üzerinde WarpPLS 5.0 kullanılarak yapılan yapısal eşitlik analizinde elde edilen bulgular; yönetimkontrol sistemi alt faktörleri örgütsel adalet alt faktörlerini direk olarak ve artanadalet algısı yoluyla da etik dışı davranışlarını dolaylı olarak hem pozitif yönde hemnegatif yönde etkilemektedir.Anahtar Kelimeler: Etik Olmayan Davranışlar, Yönetim Kontrol Sistemi, VeriManipülasyonu, Örgütsel Adalet.

Data manipulation is a fact that comes out often and often in today's businessworld, where economic competition increases day by day. Data manipulation is anunethical behavior in which both employees and managers apply to benefit from themanagement practices that exist in the company in order to increase their personalearnings or to set more easily achieved goals. In this study, the effects ofmanagement control system and organizational justice sub-factors on unethicalbehaviors of business executives and employees operating in Kyrgyzstan wereevaluated. The data used to test the model which determines the causes and effects ofunethical behavior in the study were collected by the sampling method. The surveywas conducted in Kyrgyzstan and 180 samples of data were collected byconvenience sampling method. The results of structural equation analysis that wereobtained by using Warp PLS 5.0 program on the data shows; the managementcontrol system sub-factors affect the organizational justice sub-factors directly bothpositively and negatively and management control system sub-factors affect theunethical behavior indirectly through increased perception of justice both positivelyand negatively.Key words: Unethical Behavior, Management Control System, Data Manipulation,Organizational Justice