Türkiye Türkçesi gramerinde sıfat sorunu

Abstract

Ill YÜKSEK LİSANS TEZ OZETÎ TÜRKİYE TÜRKÇESİ GRAMERİNDE SIFAT SORUNU Kâzım BİRİN Türk Dili Anabilim Dalı Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mayıs 2001 Danışman: Yard.Doc.Dr. Erdoğan BOZ Türkiye Türkçesi Gramerinin birçok konusu gibi sıfat konusu da derinlemesine incelenmeye muhtaçtır. Yaptığımız çalışma ile sıfat konusu bir sorun olarak görülmüş ve bu sorun noktaları bir bir tespit edilerek ortaya konmuştur. Önsözde de belirtildiği gibi sorun olarak ele alman konular sıralanırken farklı gördüğümüz ayrıntılar tek tek ele alınmaya çalışılmıştır. Bu ele alınan konular hakkında dilcilerin görüşleri ifade edilmiş, farklılıklar tespit edilmeye çalışılmıştır. öncelikle elde bulunan kaynaklardan yararlanılarak sıfatm genel bir tanımı yapıldıktan sonra» diğer tanımlar dipnotta gösterilmiştir. Bu yöntem bütün konularda aynı şekilde uygulanmıştır. Bir bütünlük olması açısından sıfat konusu üç bölümde incelenmiştir. Bunlar: Sıfatm tanımı ve sıfatm adla ilişkisi, görev ve anlam bakımından sıfatlar, ve biçim bakımından sıfatlardır. Birinci bölümde sıfatm tanımı verildikten sonra dilcilerin farklı görüşleri ortaya konulmuştur. Bir çok dilci sıfatm ancak bir isimle beraber kullanıldığı zaman sıfat olabileceğine işaret etmişlerdir.Daha sonra sıfatla ad arasındaki ilişki detaylarıyla açıklanmaya çalışılmış, farklılıklar belirtilmiştir. Sıfat tamlaması ile takısız isim tamlaması karışıklığı dilcilerin görüşleri ile ortaya konmuştur. Daha sonra ise sıfatların derecelendirilmesine geçilmiş bunlar da örneklerle tek tek açıklanmıştır. Bir başka konu ise ikilemlerin sıfat olarak kullanılmasıdır. Bazı dilciler bu konuyu pekiştirme sıfatları içinde ele almışlar, bazıları ise ayrı bir başlık altmda ele almışlardır. Pekiştirme sıfatlarına gelince bunların m, p, r, s sesleri yapıldığı ifade edilmiş farklı bir yaklaşımla bu seslerin belli bir kurala göre gelebileceği yönünde açıklayıcı bilgiler verilmiştir. Görev ve anlam bakımından sıfatlar ise niteleme ve belirtme sıfatları olarak iki gurupta incelenmiştir. Bunlar da dilcilerin görüşleri doğrultusunda örneklerle açıklanmıştır. Biçim bakımında sıfatlara gelince basit, türemiş ve birleşik olmak üzere üç gurupta incelenmiştir. Bunları sonucunda Türkiye Türkçesi Gramerinde tespit edilebilen sıfat sorunu; terim sorunu, sınıflandırma sorunu, anlamlandırma sorunu ve konuyu işleyiş sorunu olarak karşımıza çıkmıştır.

IV THE ABSTRACT OF POST-GRADUATE THESIS THE PROBLEM OF ADJECTIVE IN TURKISH LANGUAGE IN TURKEY Kâzım BİRİN The Main Branch Education In Turkish Language Afyon Kocatepe University, The Institue Of Social Sciences May 2001 Cunsultant: Assistant Associate Professor Erdoğan BOZ It is necessary to study the Adjectives deeply as well as to study most of the subjects of The Grammar of Turkey Turkish. As a result of our studies the issue of adjective has been regarded as a problem and the problem points have been put forward one by one. As it is stated in the introduction, the subject that we considered different have been studied one by one while putting subjects we consider as problems in order. Linguists views have been expressed and differences have been established about the subjects. Firstly general description of adjective was given by the help of available sources and then other descriptions were given in footnotes. This method has been used same for all the subjects. The Adjective subject has been studied in three sections to constitute a unity. These are: Description of Adjective and the Relation Between noun and Adjective,The Adjective According to their Functions,The Adjectives According to the their functions, The Adjectives According to its structure. After giving the description of adjective in the first part linguists' different opinions have been put forward. Many Linguists claim that an adjective when an adjective can be an adjective only when it is used together with a noun. Later the relation ship between adjective and noun have been explained in details and the diffcrcnccshavc been stated. The confusion of adjective and noun complertion has been put forward by linguist' views. After that we started to grade the adjectives and they have been explained one by one with samples. Another subject is the usage of repeatings as adjectives. Some linguists studied this subject in emphasizing adjectives while some studied it under a different title. It has been stated that emphasizing adjectives are made with consanants `m,p,r,s,`. But some defining informations have been given that show these consonants are used according to a rule. The adjectives from the function and meaning point of view have been studied in two sections. These arc also have been studied in two sections. These arc also have been explained with samples inthe directions of linguists' views. The adjectives from the structure point of view have been studied in three sections as simple, derived and combined. As a result the adjective problem that can be established has appeared to be as term proplem, classification proplem, the proplem of giving meaning and order praplem.