Afyonkarahisarlı şair Ali Feyzi (Hayatı, eserleri, edebi kişiliği ve Türkçe Divanı)

Abstract

ÖZET Osmanlı Devleti XIX. yüzyılda siyâsî bakımdan uzun süren savaşlar, iç ve dış isyanlar, siyâsî ve sosyal sıkıntılar sebebiyle gerilemiş; Avrupa medeniyetinin baskısıyla da batılılaşmaya başlamıştır. Edebî alanda da batılılaşmanın başladığı, mahallileşme cereyanının da devam ettiği görülmektedir. Bu yüzyılda da divân tarzında şiir söyleyen pek çok şâir yetişmiştir. Ancak bu şâirlerden iz bırakanlar, daha çok meşhur olanlar yüzyılın ilk yarısında yaşamış olanlardır. Dönemin tezkire yazarları ise şâirlerimizin bir kısmından haberdar olamayarak, kitaplarına bazılarım alamamışlardır. İşte bu yüzyılda yaşayan, fakat edebiyat tezkirelerine girmeyen şâirlerimizden birisi de Afyonkarahisarlı Ali Feyâ(öl.H.1311/M.1893)'dir.Divân şiirinin son temsilcilerinden olan Feyzinin genç yaşta ölmesine rağmen bir divânının bulunuşu, onun divân şiiri içindeki yerinin ne derece büyük olduğunu göstermeye yeter. Divânı dışında, bazı şiirlerinin bulunuşu ve bunların çeşitli süreli yayınlarda neşredilmesi, zamanında ona verilen önemi ispatlayan başka bir husustur. Ali Feyzî'nin şiirlerinde bir incelik, bir anlam bütünlüğü görülür. Gazellerinin çoğu beş beyitten ibarettir. O, Gazel sahasında, Sebk-i Hindi' tesirinde şiir yazmıştır denilebilir. Onun şiirlerinde ağdalı bir ifade pek yoktur. Mahallî kaynaklarda şiirlerinin güçlü olduğu nakledilir. Bu yüzyılda da etkisini sürdüren mahallîleşme cereyanının tesiri altında kalarak, gerek aruzla gerekse hece ile içli, yanık, ateşli şiirler söylemiştir. Hayatım, eserlerini, edebî kişiliğini ortaya çıkarmaya çalıştığımız, Divânım karşılaştırmalı olarak transkribe ettiğimiz şâirin şiirlerinin ayrıca tahlil edilmesinin gerekliliğine inanıyoruz.

ABSTRACT Because of the long-lasting wars, political and social turnoil within the body of the Empire, Ottoman Empire began to collopse and started to be Europeanized through the pressures imposed by the European Civilization. It is also viewed that the events of Europeanizatin hat startet in the XTX century while the localization movements in the field of literature still prevailed. In that century, a lot of people who writting poems at the manner of divân, had become poets. But, the poets who Lived in the first part of century made more impression than the rests of the century. In that period, the memorandum authors did not mention some of our poets in their books. Because they had not possesed of information about the poets. Here, one of the poets who lived in that century and was not mentioned in the literature of memorandums news is Ali Feyzî being from Afyonkarahisar (died at 1893/H.1311). It is enough to say that having had a divân made Fevzi put into a very special place in the history of the divân poetry despite of being died in his youth age. Except his divân, still the finding of his some poems and the puplication of these poems still is to prove of given importance him in his period. In his peoms are seen a meaning of entirety and subtlety of thought. His Gazels, lyric poem of a certain pattern, consist of five couplets. It can be said thate He kept on writting poems which are effected whit Sebk-i Hindi in the field of Gazel. In his poems, there is no a highflovn expression. His poems are stated at very significant in the local sources. In that century, he wrote his vivacious, touching and emotional poems in both Aruz and syllable. We tried make his personality, his written works and life clear and made comparative of his transcribed Turkish Divân. Moreover, We certainly believe that his poems should be analyzed. VI