Hadislerde mecazi unsurlar ve yorumu

Abstract

Mecâz, bütün dilerde görülen ve kendisiyle hakikat anlamı dışında bir anlam kastedilen edebî bir kavramdır. Her hangi bir toplumun dilini bilmeksizin, onların düşüncelerine ve görüşlerine vâkıf olmak mümkün değildir. Hz. Peygamber de insanlara öğretilerini dil ile aktardığından, onun dünyasını ve hadislerini doğru anlamak için konuştuğu dilin edebi yönlerini ve üslubunu bilmek gerekmektedir. Araştırmamızdan amaç; İslam dininde ikinci kaynak değerinde olan Hz. Peygamber'in hadislerini edebî yönden tahlil ederek, onlardaki mânâ ve maksatları doğru bir şekilde anlamaktır.Birinci bölümde, Belagat ilimleri ve din dili açısından mecazi anlatım ve önemi incelenmiştir. Belagat ilminin yanı sıra hakikat ve mecâz ile ilgili teknik bilgilere, dilde mecâzın yeri ve önemine yer verilmiştir. Bu arada Kur'an ve Sünnet'te görülen mecâzî ifadelerin dinî ilimlerde nasıl değerlendirildiği de araştırılmıştır. Yine dinin kendi mesajını iletmesi bakımından kendine özgü bir din dilinin olduğu tesbit edilmiştir.İkinci bölümde, Hz Peygamber'in fesâhati, hadislerin edebi yönü ve Hz. Peygamber'in anlatım uslûbları üzerinde araştırma ve tesbitler de bulunmuştur. Onun dile hâkimiyeti, hadislerin edebî değeri ve dini hakikatleri anlatmada başvurmuş olduğu anlatım tekniklerinde mecâzî ifadeleri nasıl ve niçin kullandığı incelenmiştir.Son bölümde ise, Hadislerde görülen mecâzî unsurlar ve bunların yorumları daha etraflıca değerlendirilmiştir. Hadislerin anlaşılmasında, mecâzî anlatımın fonksiyonu örneklerle vurgulanmıştır. Bu arada, daha çok hangi konular da mecâza yer verildiği tesbit edilmiştir.Kısacası, tezde, hadislerde görülen mecâzî ifadelerle ne kastedildiği araştırılmıştır. Hz Peygamber sırf edebi cümleler kurmak amacıyla mecâza başvurmamış, bilakis o, merâmını muhataplara daha iyi aktarabilmek maksadıyla bir araç olarak kullanmıştır. Hakikat anlamında alındığında, akla ve bilime aykırıymış izlenimini veren birçok hadis, mecâzen düşünüldüğünde uygunluk arzetmektedir. Bu da bizleri çıkmaza düşmekten kurtarmaktadır. Bu arada ancak bir karîne olduğunda mecâza başvurmalı, fazla ve ilgisiz mecâzî yorumlardan kaçınılmalıdır. Hadislerin yalnız lafızları değil, lafızların altındaki mânâ ve maksatlar da araştırmalıdır.Hadislerde mecâz kastedilen hususların hakikat anlamında alınması dinin yanlış anlaşılmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, hadisleri ve dini doğru anlamada hakikat-mecâz farkı göz önünde bulundurulmalıdır.

The word `metaphor (mecaz)`, which has a figurative meaning apart from the real one, is a literary concept that can be found in every language. It is not possıble to be aware of the thinking and behaviour of a comminity without knowing their language. Since the Prophet Muhammad transmitted his teachings to humanıty by a language, it is therefore necessary to know the literary sides and the forms of the language that was spoken by him. So, we can understand his sayings, namely the Hadith, more clearly.The main aim of this study is to examine the Hadiths in terms of their literary and metaphorical aspects as well as to understand their actual meanings and purpores in a right way. The thesis is divided into three chapters and a conclusion. In the first chapter, we tried to investigate the importance of metaphor in the Hadith by using the rhetoric sciences such as Belagat.Beside this, the technical information concerning the figurative and literary expression and the place and importance of metaphor in a language are explored in some detail. In the meantime, how the metaphorical statements found in the Quran and the Hadith have been explained by the preuious scholars who were authority in various religious sciences. It has been proued that there always existed a language of religion independently in order to transmit it's message to humanity.In the second chapter, firstly we tried to focus our attention to the purity of the Prophet's speech, to the literary and metaphorical aspects of the Hadith and to the ways of the Prophet's speech. After that, we investigated his use and knowledge of the Arabıc language, as well as the literary valve of the Hadith and the transmitary technics of the religion. Finally, why and how the Prophet needed to use the metaphorical statements for the explainations of the religious trues.In the last clapter, the metaplorical elements found in the Hadith and their interpretations by various scholars were explained in detail. More emplasis was given to the function of the metaphorical speech in understanding the Hadith. In that case, some examples were cited from different collections. Apart from this, we also tried to find out that in what subjects the metaphorical expressions were used mostly.Finally, we concluded that metaphor is a very important element in understanding the Hadith.