Sulfasalazin ve bileşenlerinin , amonyak ile oluşturulan mide mukoza lezyonlarına koruyucu etkisi

Abstract

44 ÖZET AMAÇ: Sulfasalazin (SZ), sulfapiridin (SP) ve 5-aminosalisilik asit'in (5- ASA), amonyakla (NH40H) oluşturulan mide mukoza lezyonlarının gelişimini, mide mukozası oksiradikal oluşumunu ve mast hücre degranülasyonunu önleyici etkisi olup olmadığını incelemeyi amaçladık. MATERYAL VE METOD: Çalışmaya, 80 erkek Wistar-albino sıçan alınarak, 10'arh 8 gruba ayrılmıştır. Serum fizyolojik (SF) veya aktif ilaçla subkutan öntedaviden 30 dakika sonra SF veya %1 60 mM NH40H (İmi) orogastrik yoldan verilmiştir. Öntedavide aktif ilaç olarak SZ (100 ve 200 mg/kg), SP (62,5 ve 125 mg/kg), 5-ASA (37,5 ve 75 mg/kg) kullanılmıştır. Mide mukozaları makroskopik ve histolojik olarak değerlendirilmiş, degranüle olmamış mast hücre sayımları yapılmış, ayrıca mide mukozası, malondialdehit (MDA) konsantrasyonu, süperoksit dismutaz (SOD), GPx glutatyon peroksidaz (GPx) ve katalaz (CAT) aktiviteleri ölçülmüştür. BULGULAR: Sıçanlarda 60 mM NH4OH'in orogastrik uygulaması, makroskopik lezyona neden olmamakla birlikte, mikroskopik olarak ılımlı yüzeyel epitel lezyonlarına, mukoza ve muskularis mukoza yenlerinde minimal vazodilatasyona ve hafif bir nötrofıl birikimine yol açmıştır. SP veya 5-ASA öntedavileri, epitel hücre lezyonlarını engellememiş ve kısmen ağırlaşmasına neden olmuştur. Tüm dozlardaki SZ, SP ve 5-ASA öntedavilerinin mukoza venlerinde vazodilatasyon gelişimini engellediği gözlenirken, 125 mg/kg SP ve özellikle 37.5 ve 75 mg/kg 5-ASA dozlarının muskularis mukoza ve submukoza venlerindeki vazodilatasyonu daha da ağırlaştırdığı dikkati çekmiştir. 200 mg/kg SZ ile öntedavinin nötrofıl birikimini kısmen önlediği, fakat 125 mg/kg SP, 37.5 mg/kg ve 75 mg/kg 5-ASA ile öntedavilerin nötrofıl birikimini daha da şiddetlendirdiği saptanmıştır. Amonyak uygulaması, mide mukozası antioksidan enzim düzeylerini anlamlı olarak değiştirmesine rağmen, mide mukozası MDA düzeylerinde istatistik önemde değişikliğe yol açmamıştır. Amonyak, mide mukozasında degranüle olmamış mast hücre sayısını önemli olarak azaltmış; tüm dozlardaki SZ, SP ve 5-ASA öntedavileri bunu anlamlı olarak önlemiştir.45 SONUÇ: 60 mM NH40H mide mukozasında ılımlı bir haraplanmaya yol açmakta, SZ ön tedavisi koruyucu olarak kısmen yararlı olurken, SP ve 5-ASA'da bu özellik bulunmamaktadır. Kullanılan dozda amonyağın oluşturduğu lezyonlarda serbest oksijen radikal oluşumunun rolü gösterilememekle birlikte, mast hücre degranülasyonunun artmasının amonyağa bağlı mide mukoza haraplanmasında rolü var gibi gözükmektedir.

46 SUMMARY The Protective Effect of Sulfasalazine and It's Constituents on Ammonia -induced Gastric Mucosal Injury Aim: The aim of the study is to evaluate the protective effect of sulphasalazine (SZ) and its metabolites sulphapyridine (SP) and 5-aminosalicylic acid (5-ASA) on ammonia-induced gastric mucosal damage, the formation of oxiradicals and degranulation of mast cells in gastric mucosa. Materials and Methods: Eighty wistar-albino male rats were allocated to 8 groups. Thirty minutes after pretreatment with subcutaneous PS (physiologic saline) or active agents; either PS or ammonia (1 ml) was administered through orogastric way. The doses of active agent used in pretreatment were 100-200 mg/kg for SZ, 62,5-125 mg/kg for SP and 37,5-75 mg/kg for 5-ASA. The gastric mucosa of rats were examined macroscopically and microscopically and mucosal mast cell count was determined in histologic sections. Moreover gastric mucosa malondialdehyde (MDA) concentrations, superoxide dismutase (SOD), glutathione peroxidase (GPx), and catalase (CAT) activities were also measured. Results: Orogastric 60 mM NH40H treatment caused no macroscopic lesions but a mild superficial epithelial damage, minimal vasodilatation and mild neutrophile accumulation in the veins of mucosa and muscularis mucosa. SP and 5-ASA pretreatment did not prevent but partially aggravated the epithelial damage. In mucosal veins all doses of SZ, SP and 5-ASA pretreatments prevented the vasodilatation. In contrast in the veins of muscularis mucosa and submucosa, 125 mg/kg SP and 37,5 mg/kg and 75 mg/kg 5-ASA doses increased the vasodilatation. While 200 mg/kg SZ pretreatment decreased neutrophile accumulation, 125 mg/kg SP, and 37,5-75 mg/kg 5-ASA pretreatments increased their accumulation. Although ammonia treatment caused a significant change in antioxidant enzyme activities of gastric mucosa, no statistically significant change in mucosal47 MDA concentration was detected. Ammonia caused a significant decrease in non- degranulated mast cells. All doses of, SZ, SP and 5-ASA pretreatments prevented ammonia-induced mast cell degranulation. Conclusion: SZ, but not SP or 5-ASA pretreatment partially prevents ammonia induced gastric mucosal damage. According to our findings, mast cell degranulation but not oxiradical formation seems to play a role in gastric damage induced by 60 mM ammonia.