Kronik methidathion toksisitesinin rat karaciğer ve beyin dokularına olan etkileri ve antioksidanlarının koruyucu rolü

Abstract

ÖZET Kronik methidathion toksisitesinin rat karaciğer ve beyin dokularına olan etkileri ve antioksidanlarm (Vit. C ve Vit. E) koruyucu rolü; Methidathion (MD) [0,0-dimethyl S-(2,3-dihydro-5-methoxy-2-oxo- 1,3,4- thiadiazol-3-ylmethyl) phosphorodithioate] tarımda yaygın olarak kullanılan bir organofosfatlı insektisit (OPI)'tir. Bu nedenle MD'nin beyin ve karaciğer dokuları üzerine olan etkilerini ve C ve E vitaminlerinin MD toksisitesine karşı koruyucu etkilerini inceledik. Deney grupları; grup I: kontrol grubu, grup II: 2,5 mg/kg vücut ağırlığı/gün MD, grup IH: 2,5 mg/kg vücut ağırlığı/gün MD + C ve E vitamini kombinasyonu, grup IV: 5 mg/kg vücut ağırlığı/gün MD ve grup V: 5 mg/kg vücut ağırlığı/gün MD + C ve E vitamini kombinasyonu şeklinde oluşturuldu. MD, C ve E vitamini kombinasyonu (Vit. C: 20 mg/kg vücut ağırlığı/gün, Vit E: 50 mg/kg vücut ağırlığı/gün), haftada 5 gün ve 4 hafta süresince sırasıyla intragastrik, intraperitoneal ve intramuskuler olarak uygulandı. Son uygulamadan 24 saat sonra sakrafiye edilen hayvanlardan doku ve kan örnekleri alınarak çalışıldı. MD, beyin dokularında doza bağlı olarak tiobarbitürik asit reaktif substanslan (TBARS) ve nitrik oksit (NO) seviyelerini arttırırken, asetilkolinesteraz (AChE) aktivitesini azaltmıştır. Vitamin uygulaması, MD grubuna göre AChE aktivitesini arttırmıştır. MD, karaciğer dokularında doza bağlı olarak TBARS seviyesini ve laktat debidrogenaz (LDH), alanin aminotransferaz (ALT), gama glutamil transferaz (GGT) ve alkalen fosfataz (ALP) aktivitelerini arttırırken katalaz (CAT) aktivitesini düşürmüştür. Vitamin uygulaması MD grubuna göre TBARS seviyesini ve ALP aktivitesini azaltırken, GGT aktivitesini arttırmıştır. MD glutatyon peroksidaz (GSH- Px), süperoksid dismutaz (SOD), mangan-SOD (Mn-SOD), bakır,çinko-SOD (Cu^n-SOD), ve aspartat transaminaz (AST) aktivitelerinde istatistiksel olarak anlamlı değişiklikler oluşturmamıştır. MD, eritrositlerde doza bağlı olarak TBARS seviyesini ve SOD aktivitesini arttırırken, GSH-Px ve CAT aktivitelerini ve glutatyon (GSH) seviyesini azaltmıştır. Vitamin tedavisi, MD grubuna göre TBARS seviyesini azaltırken, SOD, CAT aktiviteleri ile GSH seviyesini arttırmıştır. 63MP. serumJtoeklerinde_doza JbMıjaIaıak_IBARS^iBdyesini ve ATP, AST LDH ve GGT aktivitelerini arttirtirken, ALT ve AChE aktivitelerini azaltmıştır. Vitamin tedavisi, MD grubuna göre TBARS seviyesini ve ALT, AST, ALP, LDH aktivitelerini azaltırken, AChE aktivitesini arttırmıştır. Sonuç olarak MD'un karaciğer ve beyin dokularında hasar meydana getirdiğini, lipid peroksidasyonu (LPO)'nun bu hasara aracılık eden mekanizma olabileceğini ve vitamin tedavisinin LPO'nu azaltarak doku hasarını engelleyebileceğini söyleyebiliriz. Anahtar Kelimeler: Methidathion, beyin, karaciğer, eritrosit, serum, oksidatif hasar, antioksidan vitamin. 64

SUMMARY The effects of chronic methidathion toxicity on rat liver and brain tissues : role of antioxidant vitamins (Vit. C and E combination). Methidathion (MD) [0,Q-dimethyl S-(2,3-dihydro-5-methoxy-2-oxo- 1,3,4- thiadiazol-3-ylmethyl) phosphorodithioate] is one of the widely used organophosphate insecticide (OPI). Therefore, we have examined the effects of MD on the brain and liver tissues and also we have examined the protective effects of vitamins C and E on MD toxicity. Experimental groups: Group I : Control group, Group II : 2,5 mg/kg.bw/per day MD, Group HI: 2,5 mg/kg.bw/per day MD + vitamin C and vitamin E combination, Group IV: 5 mg/kg.bw/per day MD, Group V: 5 mg/kg.bw/per day MD + vitamin C and vitamin E combination, (VitC: 20 mg/kg.bw/per day, Vit E: 50 mg/kg.bw/per day), These were administered intragastric, intraperitoneal and intramusculer 5 days a week for 4 weeks. After all the rats received the last treatment, we have waited for 24 hours and than the rats were sacrified. The blood samples and tissue samples were collected and examined. MD, increased Thiobarbituric acid reactive subtances (TBARS) and Nitric oxid (NO) levels dependent to doses in brain and decreased the acetylcholinesterase (AChE) activity. Vitamin treatment increased the activity of AChE compared with the MD group. Dependent to the doses, MD increased the level of TBARS and the activities lactate dehydrogenase (LDH), alkaline phosphatase (ALP), alanine aminotransferase (ALT), y-glutamyltransferase (GGT) and decreased the activity of catalase (CAT) in the liver tissues. Compared with the MD group, vitamin treatment decreased TBARS level, and ALP activity but increased GGT activity. In the glutathione peroxidase (GSH-Px), superoxide dismutase (SOD), mangane-SOD (Mn-SOD), copper^inc- SOD (Cu^n-SOD), and aspartate aminotransferase (AST) activities, there is no istatistical changes. In erytrocytes, dependent to dose, MD increased TBARS level and SOD activity, decreased GSH-Px and CAT activity and glutathion (GSH) level. Compared 65with the MD group, vitamin treatment, decreased TBARS level, and increased the SOD, CAT activities and GSH level. In serum samples, as dependent to the dose, MD, increased TBARS level and ALP, AST, GGT, LDH activities. But decreased the ALT and AChE activities. Compared with the MD group in vitamin treated group, TBARS level and ALP, AST, LDH activities decreased and AChE activitie increased. In conclusion, it is likely that MD caused liver and brain damage. Lipid peroxidation (LPO) may be the mediator of this tissue damage and we can mention that vitamin treatment can reduce the LPO and decrease the tissue damage. Key Words: Methidathion, brain, liver, erythrocytes, serum, oxidative damage, antioxidant vitamins. 66