Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ve bürokrasi

Abstract

iiYÜKSEK LİSANS TEZ ÖZETİÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞLARIVE BÜROKRASİHasan Hakan DÖNDERSınıf Öğretmenliği Anabilim DalıAfyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüEylül 2006Danışman: Yrd. Doç. Dr. M. Kemal KARAMANBu çalışmanın amacı, ilköğretim okulu öğretmenlerinin görüşlerine göre ilköğretimokullarında örgütsel vatandaşlık davranışlarına bürokrasinin etkisini incelemektir.Çalışmanın evreni 2005-2006 öğretim yılında Uşak ili merkezi, merkeze bağlı köylerive ilçe merkezlerinde bulunan beşten fazla öğretmenin çalıştığı 64 ilköğretim okulundaki1355 öğretmendir. Örneklem 26 okuldaki 538 öğretmenden oluşmuştur. Örneklemibelirlemede tabakalı örnekleme metodu kullanılmıştır. Her okuldaki belirlenen sayıdaöğretmen tesadüfi olarak seçilmiştir. Araştırmada kullanılan ölçme araçları, Yücel (1999)'ingeliştirdiği ?bürokratikleşme anketi? ve yine Yücel' in geliştirdiği ?Örgütsel VatandaşlıkDavranışı? anketidir. Kullanılabilir olarak geri dönen anket sayısı 430' dur.Verilerin analizinde frekans, yüzde, ortalama, standart sapma ve örgütsel vatandaşlık ilebürokrasi arasında ilişki olup olmadığını tespit etmek için korelasyon, bürokrasinin, örgütselvatandaşlık davranışını hangi oranda etkilediğini belirlemek için regresyon analizikullanılmıştır. Kıdem, cinsiyet ve branşa göre öğretmen görüşlerini karşılaştırmak için anovave t- testi uygulanmıştır.Araştırmada örgütsel vatandaşlık davranışları üzerinde bürokrasinin etkisinin olduğutespit edilmiştir. Ayrıca bürokrasi okul örgütsel vatandaşlık davranışının bütün boyutlarınıetkilemektedir. Okulun kuralcı bir tarz ile yönetilmesi okulun atmosferini olumsuz olaraketkilemektedir. Öğretmenlerin görüşlerine göre otoritenin hiyerarşik kullanımının artmasıilişkilerin resmileşmesine neden olmaktadır.Anahtar Kelimeler: Bürokrasi, Örgütsel Vatandaşlık, Eğitim, İlköğretim Okulu

iiiABSTRACTTEACHERS? ORGANIZATIONAL CITIZENSHIP BEHAVOURS AND BUREAUCRACYHASAN HAKAN DÖNDERDepartment of Elementary EducationAfyonkarahisar Kocatepe University,School of Graduate Studies in Social SciencesSeptember 2006ADVISOR: Yrd. Doç. Dr. M. Kemal KARAMANThe purpose of this study according to opinions of elementary school teacher?s was toexplore influence of bureacracy on organizational citizenship behaviours in elemantaryschool.The population of study was 1355 teachers in 64 elemantary schools in uşak and itsvillages that employ more than 5 teachers in 2005-2006 school year. Private schools andY.I.B.O and P.I.O were excluded from the analysis.The sample was composed of 538 teachers in 26 schools. The stratified sampling hasbeen used to determine the study?s sample.Determined number of teachers in all schools wererandomly selected. In study ?bureaucratization questionnaire? which developed by yücel(1999) and again ?organizational citizenship behaviours? which was developed by yücel havebeen used for measuring instruments.The number of questionnaries which returns as usablewere 430.Frequency , percent, mean standart deviation and corelation to define relationshipbetween bureaucracy and organizational citizenship , regretion to define at which meanbureacracy affects organizatioanal citizenship have been used to analyze of data .Forcomparing the teachers? opinions according to seniority,sexuality and branch ?annova and ttest? have been applied.It was found that bureaucracy influenced on organizational citizenship in the study.Alsobureaucracy effects whole dimension of the orgazinational citizenship behaviours ofschool.The normative management in schools effects school athmosphere negatively.Theincrease of using the hierarchical authority causes the relation to be more official.Key words : bureaucracy, organizational citizenship, education , elemantary schools.