Gümülcine Ayanı Tokatçıklı Süleyman Ağa ile Ferecik Ayanı Ali Molla`nın faaliyetleri ve merkezi hükümetle olan ilişkileri

Abstract

YÜKSEK L SANS TEZ ÖZETGÜMÜLC NE AYANI TOKATÇIKLI SÜLEYMAN AĞA LE FEREC K AYANIAL MOLLA'NIN FAAL YETLER VE MERKEZ HÜKÜMETLE OLANL ŞK LERALPER BAŞERTAR H ANAB L M DALI (UŞAK)Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüAğustos 2006Danışman: Yrd. Doç. Dr. M. Murat ÖntuğOsmanlı Devleti iç ve dış etkenlerden kaynaklanan değişimlerin sonucundamerkeziyetçi niteliğini 17. yüzyılın sonlarından itibaren kaybetmeye başlamıştır.Kültürel ve coğrafi açıdan birbirinden çok farklı bölgelerde yerel güçler merkezû idareyekarşı durabilecek güce erişmişlerdir. Bu adem-i merkezûleşme sürecinin sonucundadevlet topraklarında ayan ve hanedan olarak tabir edilen güçlü aileler denetimi ellerinegeçirmişlerdir. Tirseniklioğlu, Karaosmanzadeler, Caniklioğulları bu ailelerin enönemlileri arasında yer almaktadır. Adem-i merkezileşme sürecinin yoğun olarakyaşandığı bölgelerin arasında Rumeli Bölgesi de yer almaktadır.Gümülcine Ayanı Tokatçıklı Süleyman Ağa ve Ferecik Ayanı Ali Molla adem-imerkezileşme sürecinin sonucunda yerel bir güç odağı olarak ortaya çıkmışlardır.Tokatçıklı Süleyman Ağa Gümülcine Ayanı olan Mestan Ağa'ya bağlı bir bölükbaşı veeşkıya reisi iken Ali Molla Edirne Bostancıbaşısı olan Ahmet Haseki'ye bağlı faaliyetgöstermiştir. Mestan Ağa Tokatçıklı Süleyman Ağa'nın Sultanyeri'ne ayan olarakatanmasını sağlarken Ahmet Haseki de Ali Molla'nın Ferecik'e ayan olmasınısağlamıştır.Tokatçıklı Süleyman Ağa, Mestan Ağa'nın öldürülmesinden sonra Gümülcine,Ahi Çelebi, Dimetoka ve Hasköy'ü de denetimi altına almayı başararak bölgenin engüçlü isimlerinden birisi haline gelmiştir. Tokatçıklı Süleyman Ağa'nın bu bölgelereilaveten Ferecik'i de kontrolü altına almak istemesi Tokatçıklı Süleyman Ağa ile AliMolla'yı karşı karşıya getirmiştir. Tokatçıklı Süleyman Ağa'ya direnemeyen Ali Molla,saoğlu ve Vakıflı Salih gibi dağlı isyancıları ile işbirliği içine girerek önemli dağlıreislerinden birisi haline gelmiştir.Devlet, Tokatçıklı Süleyman Ağa'dan bu grupları ya ortadan kaldırmasını ya dabu grupların iskân taleplerine engel olmamasını istemiştir. Tokatçıklı Süleyman Ağaiskân olayında menfi bir tavır takınmış fakat eşkıya gruplarını da ortadan kaldırmayıbaşaramamıştır. Bunun üzerine Tokatçıklı Süleyman Ağa'ya karşı Rumeli valisi olanbrahim Paşa'nın kontrolünde bir hareket gerçekleştirilmiş ve Tokatçıklı Süleyman Ağaile aile bireyleri ortadan kaldırılmıştır.Tokatçıklı Süleyman Ağa'nın ortadan kaldırılmasıyla birlikte Ali MollaFerecik'te ayanlık yapmaya devam etmiştir. Ferecik halkının şikâyeti üzerine Ali Molla,Sirozi smail Bey tarafından ortadan kaldırılmıştır.

ABSTRACTActivities Of Ayan Of Gümülcine Tokatçıklı Süleyman Ağa And Ayan Of FerecikAli Molla And Their Relationship With The Central GovernmentAlper BAŞERHistory BranchSocial Science Instıtute Of Afyon Kocatepe Univeristy.August 2006Advisor: Asistant Proffesor. Mustafa Murat ÖntuğOttoman State has begun to lost its centralistic characteristic at the end of 17thcentury because of external and internal causes. Local powers reached the power toresist to the central government in the different cultural and geographical places. At theend of this decentralization period, powerful families known as ayan or hanedan tookthe control of state lands. Most important families of this period were Tirseniklioğlu,Karaosmanzade?s and Caniklioğulları. Rumelia region of the state has lived thisdecentralization process intensively.Ayan of Gümülcine Tokatçıklı Süleyman Ağa and Ayan Of Ferecik Ali Mollahas been appeared as a local power at the end of this decentralization period. TokatçıklıSüleyman Ağa has activated as a bandit for the Ayan of Gümülcine, Mestan Ağa, AliMolla worked for Bostancıbaşı Of Edirne. Mestan Ağa appointed Tokatçıklı SüleymanAğa to Sultanyeri as a ayan. Bostancıbaşı Of Edirne, Ahmet Haseki appointed Ali Mollato Ferecik as a ayan.After the death of Mestan Ağa, Tokatçıklı Süleyman Ağa, by taking the controlof Gümülcine, Ahi Çelebi, Dimetoka and Hasköy became an important person in theregion. After taking the control of this cities, Tokatçıklı Süleyman Ağa wanted tocontrol Ferecik and this brought a conflict between Tokatçıklı and Ali Molla. Ali Mollacouldn?t resist against Tokatçıklı and went into cooperation with the rebellers of theregion. He became an important mountain rebeller like sağolu and Vakıflı Salih.State, wanted from Tokatçıklı to destroy these bandits or to accept their wish tosettle. Tokatçıklı Süleyman Ağa took a negative looking to their wish to settle. Hecouldn?t destroy them either. Upon this a military action under the command ofGovernor Of Rumelia, brahimPasha came into being. Tokatçıklı Süleyman Ağa and hisfamily members were killed.After the death of Tokatçıklı Süğleyman Ağa, Ali Molla returned to the ayanshipof Ferecik. Upon the complaints of the people of Ferecik, Sirozi smail Bey killed AliMolla.