Katılım bankalarının finansal etkinliği ve mevduat bankaları ile rekabet edebilirliği

Abstract

Türk bankacılık sektörü için verimlilik ölçümü konusu, güncelliğini koruyan birolgudur. Özellikle ekonomide liberalleşme eğilimlerinin gelişmesiyle sınai kuruluşlargibi finansal kurumların da rasyonelleşme doğrultusundaki atılım ve girişimleriartmakta, bunun rekabet gücü ve verimlilik üzerindeki etkileri daha yakından veduyarlılıkla izlenir olmaktadır.1980'li yıllardan itibaren Ortadoğu'dan Türkiye'ye fon transferigerçekleştirmeye yönelik finansal hizmet sunan kuruluşların kurulmasına yönelikadımlar atılmıştır. Bunun sonucu olarak Türkiye'de ?Özel Finans Kurumları?(12.12.2005 tarihi itibariyle adı ?Katılım Bankaları? şeklinde değiştirilmiştir)kurulmuştur.Türk finans sistemine 1980'li yıllarda giren katılım bankaları yıllar itibariylegelişim göstermektedir. 2005 yıl sonu itibariyle bankacılık kesimindeki payını %2.44,toplam mevduatlar içerisindeki payını %3.33 ve toplam krediler içerisindeki payını%4.94 seviyelerine getirmiştir. Faizsiz bankacılık işlemi yapan katılım bankalarınınetkinlik ve verimliliğinin değerlendirmesi ve faiz esasına göre çalışan mevduatbankaları ile rekabet edebilirliklerinin belirlenmesi önemli görülmektedir.Araştırma çalışmasında etkinlik ölçümü için ?Veri Zarflama Analizi? yöntemiuygulanmaktadır. Veri zarflama analizi bir çok girdi ve çıktının gözlendiği ve bugözlenen girdi ve çıktıların tek bir toplam girdi ve çıktıya dönüştürülemeyeceğidurumlarda verimliliği ölçmek için kullanılan bir yöntemdir. Analizde 28 karar vermebiriminin 2001-2005 yılları arasındaki 3 girdi (mevduat toplamı - toplanan fonlar,personel giderleri, faiz giderleri - kar payı giderleri) ve 2 çıktı kalemi (kredi toplamı -kullandırılan fonlar, faiz gelirleri - kar payı gelirleri) kullanılarak uygulama çalışmasıgerçekleştirilmektedir.Sonuç olarak katılım bankaları ile mevduat bankalarının fon transferigerçekleştiren kurumlar olarak benzerlikleri söz konusu olsa da işlem şekillerinin farklıolması etkinliklerine yansımaktadır. Ayrıca bu farklılık ekonominin genel yapısındakigelişmelerden farklı bir şekilde etkilenmelerine yol açmaktadır.

The subject of productivity measuring for banking system, which is getting moresignificant share from Turkish financial system, is a fact kepping on actuality.Especially with the improvement of liberalist tendency in the economy as industrialestablishments also financial ones? attempts and leaps increased to direction ofrationalism and from this situation the impact on competitiveness and productivitycould be followed more closely and more sensitively.From 1980s some arrangements were done towards setting establishmentsregarding financial service suppliers for realizing fund transfer from Middle East toTurkey. As a result of this in Turkey ?Special Financial Establishments? (called as?Participation Banks? since 12.12.2005) established.Participation banks which is coming in to Turkish financial system in 1980s,getting improvement durig years. At the end of year 2005 its share in banking sector is2.44%, share in total deposits is 3.33% and share in total credits is 4.94%. From thisevaluation of influence and productivity of interestless banking operaters participationbanks and competitive with interest basis operaters deposit banks determination is seensignificant.In this research study ?Data Envelopment Analysis? method is applied formeasuring the infuence. Data envelopment analysis is a method applying for measuringthe productivity when there are many inputs and outputs to be observed and these inputsand outputs could not transformed in to one input and output. In this analysis applyingstudy realised with 28 decision makers? with 3 inputs (total deposits - funds collected,personel expences, interest expences - profit share expences) and 2 outputs (total credits- funds utilised, interest income - profit share income) used between the years 2001 to2005.In conclusion, participation banks and deposit banks are similar as fundtransferring establishments, but the difference of their operations could be reflected totheir influence. In addition, this difference is provoke effects differently from thedevelopments in structure of economy.