900 ve 1800 mhz mobil telefonların oluşturduğu elektromanyetik alanın tendon iyileşmesine etkisi: ratlarda deneysel çalışma

Abstract

Son yıllarda cep telefonu kullanımları ve baz istasyonları sayısında dramatik bir artış olmuştur. Bu artış beraberinde elektromanyetik kirliliği ve bu kirliliğin insan sağlığı üzerine etkilerini gündeme getirmiştir. EMA etkileri konusunda uzun yıllardır birçok deneysel çalışma yapılmaktadır. Özellikle çok düşük frekanslı pulse elektromanyetik dalgalarının doku iyileşmesindeki tedavi edici etkileri çalışmalar ile desteklenmiş ve klinik kullanıma girmiş iken; devamlı (continuous) ve ultra yüksek frekanslara sahip cep telefonu frekans aralıklarının (900?1800 MHz) dokular üzerine etkileri dikkatleri üzerine çekmiştir.Çalışmamızda, her bir grupta 10 (n=10) rat olacak şekilde toplam 30 (n=30) rat kullanılmış ve üç grup oluşturulmuştur. Tüm ratların tendo calcaneus communis'lerinde deneysel hasarlanma yaratıldıktan sonra; 1. grup 900 MHz EMA'ya 2. grup 1800 MHz EMA'ya maruz bırakılmıştır. 3. grup kontrol gubu olarak EMA'ya maruz bırakılmamıştır.3 haftalık maruziyet sonrası tendon iyileşme süreci histopatolojik olarak incelenmiştir.Bu bulgular doğrultusunda 900 MHz ve 1800 MHz grupları ile kontrol grubunun ikili ve üçlü istatiksel değerlendirilmesi yapılmıştır.900 MHz ve 1800 MHz EMA'ya maruz kalan gruplar ile kontrol grupları arasında dev hücre infiltrasyonu, iltihabi hücre infiltrasyonu, tendon vaskuler proliferasyon, paratenon vaskuler proliferasyon ve bağ dokusu artışı açısından anlamlı istatiksel bir fark bulunamamıştır (p>0,05). Sadece 900 MHz ve 1800 MHz EMA'ya maruz kalan gruplar ile kontrol grupları arasında hemosiderin artışı açısından istatiksel anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0,05).900 ve 1800 MHz EMA dalgalarının yara iyileşme sürecinde hemosiderin miktarını attırıcı etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.Çalışmamızda, 900 ve 1800 MHz EMA dalgalarının yara iyileşmesi üzerine belirgin bir etkisi saptanamamış iken; bu konuyla ilgili bu frekans aralığında farklı yumuşak dokularda, daha uzun süreli maruziyetin etkisinin araştırılması uygun olacaktır.Anahtar Kelimeler: 900 MHz, 1800 MHz, elektromanyetik alan, yumuşak doku iyileşmesi, cep telefonu.

A dramatical increase has occurred in mobile phone usage and the number of base stations in recent years. This increase has brought up electromagnetic pollution and effects of this pollution on human health with itself. Many experimental studies have been held on EMA effects for long years. Particularly therapatic effects of pulse electromagnetic waves with very small frequency on tissue healing have been supported with some studies and included in clinic use; so effects of mobile phone frequency range (900?1800 MHz) having continous and ultra high frequencies on tissues have drawn a great attention.In our study, total 30 (n=30) rats including 10 (n=10) rats in each group were used and three groups were created. After creating experimental damage on tendo calcaneus communises of all rats; 1st group was exposed to 900 MHz EMA and 2nd group was exposed to 1800 MHz EMA. 3rd group was not exposed to EMA as the control group. As a result of three weeks of exposure, tendon healing process was analyzed histopathologically.In direction of these evidences, double and triple statistical evaluations were held on the 900 MHz and 1800 MHz groups and the control group.Any significant statistical difference was not found between the groups exposed to 900 MHz and 1800 MHz EMA and the ctonrol groups in terms of giant cell infiltration, tendon vascular proliferation, paratenon vascular proliferation and connective tissue increase (p>0,05). A significant statistical difference was found between the groups exposed to 900 MHz and 1800 MHz EMA and the ctonrol groups only in terms of hemosiderin increase (p<0,05).It was concluded that 900 and 1800 MHz EMA waves have an effect of increasing hemosiderin amount in wound healing.While any distrinctive effect of 900 and 1800 MHz EMA waves was not determined on wound healing in our study; research on effect of longer time of exposure in different soft tissues within this frequency range shall be useful relating to this subject.Key words: 900 MHz, 1800 MHz, elektromagnetic field, soft tissue healing, mobile telephones.