Türk hukukunda velayet hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile Anayasa Mahkemesi kararlarına yansıyan problemler

Abstract

Çocuk yeni doğduğunda ve belli bir yaşa gelene kadar kendi ihtiyaçlarını karşılayacak, kendisini koruyacak durumda değildir. Bu hususlarda çocuk bir yetişkinin yardımına muhtaçtır. Hayatın olağan akışına göre çocuğun dünyaya gelmesine vesile olan her anne baba bu göreve kendiliğinden talip olacak ve bu görevin kendileri haricinde başka kişiler tarafından yürütülmesini istemeyecektir. İşin doğası gereği de bu işi en iyi yapabilecek kişilerin çocuğun anne- babası olduğu açıktır. Önceki hukuk sistemlerinde velayet hakkına yalnızca babanın çocuk üzerindeki mutlak hakkı olarak anlam verilmiş iken; günümüzde bu hak anne ve babaya çocuğun yetiştirilmesi, korunması ve temsili için verilen hak ve yükümlülükler bütününü ifade eder hale gelmiştir. Bu hakkın 1982 Anayasası'ndaki düzenlemesi 41.madde ile olmuştur. Bu madde incelendiğinde de Türk Hukuk sisteminde bu bağlamda eşler arasında eşitliğin kabul edildiği ve ailenin huzurunun, refahının sağlanması, ananın ve çocuğun korunması konularında Devlet'e de önemli bir görev verildiği görülmektedir.Son zamanlarda velayet hakkına ilişkin uyuşmazlıklar hususunda Anayasa Mahkemesi ve AİHM'e yansıyan problemler artmaktadır. Anayasa Mahkemesince ya da AİHM'ce verilen ihlal kararları velayete ilişkin uyuşmazlıkta gerek çocuk üzerindeki gerekse veli üzerindeki etkilerini tam anlamıyla ortadan kaldıracak nitelikte değildir. Bu bağlamda bu çalışma ile velayet hakkına ilişkin hukuk sistemimizdeki mevcut durumun ne olduğunun tespiti yapılarak, velayet hakkı bağlamında Anayasa Mahkemesi ile AİHM kararlarına yansıyan problemler ve bu problemlere verilen kararlar ışığında mahkemelerin bakış açıları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca yeri geldikçe konunun Yargıtay kararlarındaki ele alınışına ve kurulan hükümlerine de değinilerek, bu hak ile ilgili olarak farkındalık oluşturulmak amaçlanmıştır.Bu çalışma hazırlanırken konuya ilişkin kütüphane ve internet ortamında yayınlanmış kaynaklar taranmış, kaynakların içerikleri incelenerek ve bilgiler harmanlanarak bu çalışma oluşturulmuştur. Bilhassa çalışmanın ikinci bölümünde Anayasa Mahkemesi'nin ve AİHM'nin konuya ilişkin verdiği kararlardan faydalanılmıştır.Anahtar Kelimeler: velayet hakkı, Anayasa Mahkemesi, AİHM

A child can't guard himself/herself when he/she is born until they reach a significant age. In these issues, child is in need for help from an adult. According to the ordinary course of life, the parents who helped a child to come to earth, instinctively follow the task and don't want the task to be carried out by others except themselves. Necessary of the tasks nature, clearly the parents are the best people who can handle this job. In the previous legal systems, whereas the right to custody was to only the father whom had absolute claim rights on the child, nowadays this right is made of as whole of rights and obligations given to the parents which are raising the child, protection and representation of the child. Adjustment of this right in The 1982 Constitution was made by article 41. When this article is examined, it is seen that there is acceptance of equality between husband and wife, also given an important task to the government for ensuring peace and prosperity of family and protection of mother and child in the Turkish legal system.Nowadays problems arising from the right of custody have been increasing in the Supreme Court and the ECHR. The decisions given by the Supreme Court and ECHR can't erase the effects of the discrepancy coming from the custody battle. In this context, this study aims to determine the current status of our legal system in terms of custody rights. The problematic cases of custody rights taken to the Supreme Court and ECHR and their decisions have been further examined. Additionally, it is aimed to create awareness to the issue by examining decisions made by the Court of Cassations. This study has been put forward by using a mixture of sources both from libraries and internet. Especially in the second part of the study, the focus has been given to the decisions given by the Supreme Court and the ECHR.Key Words: The right to custody, The Supreme Court, The ECHR