Halide Edip Adıvar`ın eserlerinde halk bilimi unsurları

Abstract

Halk bilimi, insanın var olma sürecinden beri halkın yaşam biçimini, düşünce yapısını, insanlar arasındaki hukuku ve topluma ait birçok maddi ve manevi unsurları kısacası halk kültürüne ilişkin her şeyi konu edinir. Türk kültürünün kökeni çok eskilere dayanmaktadır. Gerek sözlü gerekse yazılı edebiyatta pek çok ürün veren Türk milleti, bugün de bu güçlü kültürün izlerini edebî anlatımlarda ilmik ilmik işleyerek kullanmaktadır.Tanzimat'tan günümüze gelişimini üstüne koyarak arttıran Batı tesirindeki Türk edebiyatının Cumhuriyet'ten sonra büyük bir sıçrama göstererek Batı normlarına uygun eserler veren usta kalemler yetiştirdiği görülmektedir. Tanzimat Dönemi'nde emekleyen, Servetifünun Dönemi'nde yürüyen, Cumhuriyet Dönemi'nde koşmaya başlayan Türk edebiyatı gerek etimolojik gerek sosyolojik gerekse folklorik anlamda mükemmele yaklaşan eserler vücuda getirmiştir. Türk edebiyatına kendi tarzını yansıtmaya çalışan Halide Edip Adıvar, toplumun kültürel unsurlarını, geleneklerini, törelerini, değerlerini, inançlarını, sözlü edebiyat ürünlerini kendine has anlatım tarzıyla eserlerinde başarıyla işleyen bir yazardır. Yazarın halk kültürüne ilişkin pek çok öğeyi başarıyla kullanması onun halktan gelen bir yazar olması ve Türk kültürünün geçmiş bağını çok iyi bilmesinden kaynaklanmaktadır. Halide Edip Adıvar mensubu olduğu halkı, onun dilini, gelenek ve göreneklerini, inançlarını, eğlencelerini, sevinçlerini, acılarını, işini mitlerini, tarihini, kahramanlarını, anlatmalarını, kısacası tüm halk bilimi unsurlarını deklanşöre basıp hafızasına kaydetmiş; bunları yeri ve zamanı geldikçe Türkçemizin zengin, renkli dünyası içinde yoğurup; keskin zekâsı ve akılcı üslubuyla birleştirip folklorik, sosyolojik bir cümbüş halinde okurlarına sunmuştur. Halide Edip Adıvar, ideolojisini, inancını ve geleneksel unsurları bir potada eritip halka yol göstererek yeni bir dünya kurmak amacıyla kalemini oynatmıştır.Çalışmamız Halide Edip Adıvar'ın eserlerinde değerlendirilen halk edebiyatı ve halk bilimi unsurlarından oluşmakta olup bu unsurların roman, hikaye gibi türlerde işlevleri ve kullanılış nedenleri üzerinde durularak tespit edilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelime: Halide Edip Adıvar, Halk Bilimi

It is seenthat theTurkish Literature underthe West-effect which developped itself from Tanzimat (thepoliticalreformsmade in the OttomanState in 1893) to Republicregime-making a big splash after republic regime- grew up skillful writers who produced Works suitable to the western norms. TheTurkish Literature – which began to crawl at Tanzimat Period, walked at the Servetifünun Period and started to run at Republic Period- brought out Works that were almos tperfect in the etymologic, sociological and folkloric sense.Halide Edip Adıvar, recorded the community she belonged to, their telling the heroes, their languages, traditions, beliefs, recreations, joys, pains, occupations, eating habits, mythsand history, in short; each element of folklore to her mind, and she presented all these to her readers as a folcloric and sociological feast at the propertimes and places improving them in the colorfull, richand beautiful world of our languageTurkish, combining the elements with her intelligence and fluentliterary style.Halide Edip Adıvar wrote withth eaim of guiding the community bycombining her ideology, beliefandthetraditionalelementsandcreating a new World. Folk literature has been issued every thing, people's life style, frame of mind, law between people and elements which belong to society shortly related popular culture since human existence. The origin of Turkish culture's dated from past. Turkish nation who bring forth in both oral and written literature has used thish strong culture trail in literary expressions to handle loop. new mentality commits to paper cultural elements of community, traditions, customs, merits, beliefs, products of orally literature in his novels with his self style. Used of plenty of element relating folk culture in a good way is based on being a man of the people and knowing former bond of Turkish cultural. reasons. Key Words: Halide Edip Adıvar, Folklore