Sovyet sonrası dönemde Kazakistan`da milli eğitim politikası

Abstract

1991 yılında bağımsızlığını kazanan Kazakistan, bağımsızlık sonrasında her alanda olduğu gibi eğitim alanında da yeni bir politika oluşturmak istemiştir. Kazakistan'daki eğitim sisteminin geçmişi ve Sovyet mirası bu yeni politikanın oluşmasında önemli bir yere sahiptir. Rus Çarlığı egemenliğinde ortaya çıkan Kazakistan'daki eğitim kurumları, Sovyetler Birliği döneminde bir eğitim sistemi haline gelmiş ve gelişmiştir. Bağımsızlık sonrası Kazakistan'ın milli eğitim politikasının belirlenmesinde de Sovyet döneminin olumlu ve olumsuz etkileri önemli bir yere sahip olmuştur. Bu sebeple çalışmanın birinci bölümünde Çarlık döneminde ortaya çıkan eğitim kurumları ve bu kurumların işleyişi ile Sovyetler Birliği döneminde oluşturulan eğitim sisteminin gelişimi anlatılmıştır. Sovyetler Birliği döneminde Kazakistan'daki okuryazar oranındaki yüksek artış, ülkedeki eğitim seviyesinin yükselmesi ve halkın tamamının eğitim sistemine dâhil edilmesi, bağımsızlığını ilan eden Kazakistan için olumlu bir miras olmuştur. Buna karşılık Sovyet döneminde Rus kültürü ve Rusça'nın baskın hale gelmesi bağımsızlık sonrasında milli kimlik ve kültür açısından olumsuz bir durum oluşturmuştur. Bağımsızlık sonrasında Kazakistan, Sovyet döneminde ait hem bu olumlu mirası değerlendirmiştir hem de Kazak kimlik ve kültürü üzerindeki olumsuz baskıları tersine çevirecek bir milli eğitim politikası geliştirmiştir. İkinci bölümde bağımsızlık sonrasındaki eğitim sistemi ve milli eğitim politikası incelenmiş, üçüncü bölümde ise milli eğitim politikası ile Kazakistan'daki sosyal ve kültürel kimlik tartışmaları incelenmiştir. Kazakistan eğitim konusunda Sovyetler Birliği'nden kalan olumlu mirası korumaya çalışırken, Sovyet döneminin olumsuzluklarına karşı ise önemli yenilikler ve değişiklikler de gerçekleştirmektedir. Bir yandan Kazak kimliği ve kültürü güçlendirilirken diğer yandan da Rus kültürü ve Rusça etkisine karşı bir alternatif olarak Batı kültürü ve İngilizce, eğitim sistemi içinde güçlendirilmektedir.

Kazakhstan, which gained its independence in 1991, wanted to create a new policy in the educational sphere as well as every other area after independence. The history of the educational system in Kazakhstan and its Soviet heritage play a crucial role in the formation of this new policy. Educational institutions in Kazakhstan, which emerged under the rule of the Tsarist (Imperial) Russia, developed and became an educational system in the Soviet Union era. In determining the post-independence national education policy of Kazakhstan, there have been important positive and negative effects from the Soviet era. For this reason, in the first part of the study the educational institutions that emerged during the Tsarist (Imperial) period and the development of the education system which formed during the Soviet Union period are highlighted. During the Soviet Union, the high rate of literacy in Kazakhstan, the increase in the overall education level in the country and the inclusion of all of the people into the educational system have been a positive legacy for Kazakhstan, which proclaimed its independence. On the other hand, Russian culture and Russian domination in the Soviet period created a negative situation in terms of national identity and culture for post-independent Kazakhstan. After independence, Kazakhstan assessed the positive legacy belonging to the Soviet era and developed a national education policy that would reverse the negative pressures on Kazakh identity and culture. In the second part of the study the post-independence educational system and national education policy were examined, and in the third part the national education policy and the social and cultural identity disputations in Kazakhstan were investigated. While Kazakhstan is diligently trying to preserve the positive heritage of the Soviet Union in the area of education, it simultaneously seeks to implement significant alterations against the negative issues inherited from the Soviet era. On the one hand, while Kazakh identity and culture were strengthened through Russian influence, it was likewise influenced through Western culture and the English educational system as an alternative to Russian culture and Russian efficacy.