Isparta`daki sağlık ocaklarında görev yapan ebelerin ve bölgelerindeki kadınların kendi kendine meme muayenesine ilişkin bilgi, tutum ve davranışlarına farklı eğitim yöntemlerinin etkisinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Isparta'daki Sağlık Ocaklarında Görev Yapan Ebelerin Ve Bölgelerindeki Kadınların Kendi Kendine Meme Muayenesine İlişkin Bilgi, Tutum Ve Davranışlarına Farklı Eğitim Yöntemlerinin Etkisinin İncelenmesi Kanserden korunma öncelikle birinci basamak sağlık hizmetlerinde ele alınacak önemli toplum sağlığı sorunudur. Meme kanseri tarama yöntemleri ile erken yakalanabilmesi ve tedavisinin genellikle iyi sonuç vermesi nedeniyle özellik gösterir. Meme kanserinin erken teşhisi hayatta kalma oranını arttırır. Birçok tümör kadının kendi kendine meme muayenesi (KKMM) ile saptanabilir. Bu nedenle kadınlar meme kanserinin belirtileri ve KKMM konusunda bilgilendirilmelidir. Bu bilgilendirmede en büyük rol sağlık personeline düşmektedir. Sağlık personelinin de rolünü iyi bir şekilde yerine getirebilmesi için bu konuyla ilgili yeterli bilgi ve uygulama becerisine sahip olması gerekmektedir. Bu çalışmada Isparta'daki sağlık ocaklarında görev yapan ebelerin ve bölgelerindeki kadınların kendi kendine meme muayenesine ilişkin bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi ve farklı eğitim yöntemlerinin bu duruma etkisinin incelenmesi amaçlandı. Dördü il merkezinden diğerleri ilçelerden toplam 12 sağlık ocağında görev yapan 48 ebe araştırma grubuna seçildi. Ebelere yönelik başlangıç durumlarını belirlemeye yönelik bir anket çalışmasından sonra ebeler dört farklı gruba (eğitim, eğitim+izlem, eğitim+broşür ve eğitim+izlem+broşur) ayrıldı ve her gruba aynı eğitim çalışması yapıldı. Öte yandan, aynı 12 sağlık ocağındaki 36 farklı bölgeden küme örnekleme ile seçilen 25-65 yaş grubundaki 30'ar kadın (n-1080) belirlendi Kadınlarla yüzyüze görüşüldü ve hazırlanan bir anket formu uygulandı. Ebelere yönelik eğitim çalışmasından altı ay sonra bu 36 bölgeden tekrar 30'ar kadın (n=1080) belirlendi ve anket uygulandı. Anket formlarının hepsinde demografiközelliklerin yanısıra kanser risk faktörleri (n=14) ve belirtileri (n=9), ile KKMM'ni bilmeye yönelik (n=21) sorulara yer verildi ve bu sorulardan ilgili bilgi puanları hesaplandı. Araştırma grubuna alınan 48 ebenin %41.6'sı KKMM'ne başlama yaşını (20-25 yaş), %54.2'si uygulama sıklığını (ayda bir) ve %75.0'ı uygulama zamanını (adetin 5. günü) doğru olarak ifade etti. Ortalama risk faktörü puanı puanı (tam puan 14) 9.3+2.5; kanser belirtileri puanı (tam puan 9) 8.0 ±1.5 ve KKMM'ni bilme puanı (tam puan 21) 17.2±2.8 olarak bulundu. Araştırma grubundaki kadınların meme kanseri için risk faktörü olarak en fazla sigara kullanma (%71,0) ve bebeğin az emzirilmesini (%67,1) bildiklerj; en az ise oral kontraseptif kullanma (%29,1) ve geç menopozu bildikleri görüldü. Meme kanserinin belirtisi olarak memede kitle (%75,0) en fazla oranda bilinirken, en az bilinenin meme dokusunda buruşukluk (%22,7) olduğu gözlendi. Ortalama risk faktörü puanı puanı (tam puan 14) 7.0±3.6 ve kanser belirtileri puanı (tam puan 9) 3.9±2.7 olarak bulundu. Kanser riskleri ve belirtileri ile KKMM'yi bilmeye yönelik ortalama bilgi puanlan sırasıyla 7.0+3.6, 3.9+2.7 ve 4.0+3.7 olarak hesaplandı. Merkezde/ periferde (ilçeler) olma ya da medeni durum bakımından her üç puanda da farklılık gözlenmezken; bu puanların yaş, eğitim düzeyi, sosyal güvence, meslek Ve kendisinde/yakınlarında kanser olup olmamasına göre değiştiği gözlendi. Eğitim çalışması sonrasında araştırma grubuna alınan kadınların bilgi puanları gerek kendi içinde eğitim gruplarına göre karşılaştırıldığında gerekse eğitim öncesi grubunun aynı puanlarıyla karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmadı.Bu bulgular araştırma grubuna alınan ebelerin ve 25-65 yaş grubu kadınların kanser risk ve belirtileri ile KKMM'ne ilişkin bilgi düzeylerinin yetersiz olduğunu göstermektedir. Anahtar kelimeler: Ebe, Eğitim, Kadınlar, Kendi Kendine Meme Muayenesi, Meme kanseri

SUMMARY Investigation Of The Midwives Those Who Works İn Isparta Nursing Homes And The Women İn Their Region And Their Knowledge On The Breast Self-Examination, Their Manners And Their Behaviours And The Effects Of Different Education Methods On That Matter. Prevent the cancer has the primary importance of the Social health care and needs special treatment. Breast cancer, has speciality for a close searching investigation to diagnose and for getting respond to that in treatment as quick as possible. Early diagnose of the cancer increases the rate? of surviving. Most of the tumours can be discovered by breat- self examination method. Because of that women must be informed about the breast concer's symptoms and the breast- self examination (BSE) procedures. In this information stage health staff is the most important part of this informing stage are the healthcare staff and for doing that in a most proper way healthcare people must have enough knowledge and capability and the ability of carrying out it. The purpose of this study is to investigate the state of the midwifes aud women's in their region to find out their knowledge, manners and the behaviours and the effects of the different educational states on that. Out of twelfe 48 midwifes were choosen for this study that they have been working in the 12 nursing home in Isparta 4 out of 12 of the nursing home were in thr center of the city. After the interview study they have been diverted 4 different groups, (education, education- observation, education- brochure and education- observation- brochure) and each group had had some training. Beside that from the same twelve nursing home's and from 36 different region mean aged 25- 65, women chosen thirty56 each. (n= 1080). Each woman had been interviews applied to them. Six months later of training of midwifes, again from those 36 region thirty each women were taken and the interview applied on them once more.On those interview sheets, beside the demographid characteristics, risk factors of the cancer (n= 14) and the symptoms (n= 9) and the BSE knowledge sort of questions applied. Them from those questions knowledge points were counted. Those 48 midwifes whom were in the research group (41.6) of them ostated the age of start to BSE as, 20- 25 years old. 54.2 % of thern stated the applying prevalence as the applying time on the fifth day of the menstruation. Mean risk factor's point (exact point 14) was 9.3 ± 2.5; cancer symptom's point (exact point 9) 8.0 ± 1.5 and the knowledge of how to do the BSE (exact point 21) 17.2 ± 2.8 were found. Women, those took place in the research group were knowing these below factors as breast cancer factors 71.0 % of them stated suckling the baby in short term, and the lowest statements were using the oral contraseptives (29.1 %) and late menopause were known as cancer's risk factors were seem. As a symptoms of breast cancer; mass in the breast (75.0 %) were known most, and puckering of breast tissve was known least as a symptom (22.7 %). Mean risk factor points (exact point 14) and the symptoms of the cancer points (exact point 9 ) 3.9 ± 2.7 were found. Regarding the cancer risks and symptoms and the knowledge of BSE information mean points as follows 7.0 ± 3.6, 3.9 ± 2.7 and 4.0 ± 3.7 were counted. Neither being in the center / district nor their civilize statues there were no difference in every three points were observed; these points; age, education level, social security, occupation and herself or if their relatives had the cancer or not those matters showed only difference in accounting the points. After the training session women those taken into the research group had knowledge points were companed to within their group and the other research groups and in the end there were no sense of difference on statistical meaning.These57 findings showed us the knowledge level of the midwifes and the women aged 25- 60 those taken into this research content had not enough information on the cancer risks, symptoms and BSE. Key words: Breast Cancer, Breast- Self Examination, Education, Midwife, Women.