Doğrudan yabancı yatırımların gelişmekte olan ülkeler ve Türkiye`deki ticaret hadleri üzerine Singer-Prebisch hipotezi bağlamında etkileri

Abstract

Bu tezin amacı doğrudan yabancı yatırımların ticaret hadleri üzerindeki etkisini hem Türkiye hem de gelişmekte olan ülkeler açısından incelemektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada iki ayrı analiz yapılmıştır. İlk analizde 1980-2017 yılları arasında Türkiye'de doğrudan yabancı yatırım girişlerinin ticaret hadleri üzerindeki etkisini araştırmak amacıyla ARDL sınır testi yaklaşımı ve Granger nedensellik analizleri uygulanmıştır. Yapılan analiz sonucunda seriler arasında eşbütünleşme ilişkisi olduğu ve doğrudan yabancı yatırımların uzun dönemde ticaret hadlerini artıcı etkisinin varlığı tespit edilmiştir. Granger nedensellik analizine göre ticaret hadlerinden doğrudan yabancı yatırımlara tek yönlü nedensellik ilişkisinin mevcut olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İkinci analizde ise 2000-2017 dönemi verileri kullanılarak 73 gelişmekte olan ülkeye ait panel veri setinden yararlanılarak, doğrudan yabancı yatırımların ticaret hadlerine etkisi panel eşbütünleşme testleri ve panel katsayı tahmin yöntemlerinden FMOLS ve DOLS metotları ile araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar uzun dönemde değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisine işaret ederken, aynı zamanda Türkiye için ulaşılan sonuçla benzer doğrultuda doğrudan yabancı yatırımların ticaret haddi üzerinde pozitif yönlü etkisi kanıtlanmıştır. Her iki sonuç, doğrudan yabancı yatırımların bu ülkelerde katma değeri yüksek sanayi ürünleri ihracatına katkıda bulunarak, Singer-Prebisch tezinin dayandığı sanayi ürünleri ihracatçısı ülkelerde ticaret hadlerinin bu ülkeler lehine gelişeceği görüşünü desteklemektedir.

The aim of this thesis is to investigate the impact of foreign direct investment on terms of trade for both Turkey and developing countries. For this purpose, two different analyzes is performed. In the first analysis, it is applied the ARDL boundary testing approach and Granger causality analysis for investigate the effect of Turkey's foreign direct investment inflow on terms of trade in 1980-2017 data period. As a result of the analysis, it is determined that there is a cointegration relationship between the series, and the positive impact of foreign direct investment on terms of trade in the long run. According to Granger causality analysis, it is concluded that there is a unidirectional causality from terms of trade to foreign direct investment. In the second analysis, it is investigated the effect of foreign direct investment on terms of trade in 73 developing countries for the period from 2000 to 2017, by using panel cointegration tests and panel coefficient estimation methods FMOLS and DOLS. The obtained results while pointing to the relationship between the variables in the long run, but also foreign direct investment has a positive impact on terms of trade as seen in Turkey's results. Both results contribute to be exportation of high value added industrial products in these countries, thus supporting the view that the terms of trade in the countries of industrial products with which Singer-Prebisch thesis is based will be developed in favor of these countries.