Cizre ve Bohtan Emiri Bedirhan Bey (1802-1869)

Abstract

Bedirhan Bey, şüphesiz ki son dönem bölge tarihi içerisinde en çok tartışılanşahsiyetlerden birisidir. Onu bu kadar ön plana çıkaran, bölgede elde ettiği gücü venüfuzu kadar aynı zamanda tarih içerisinde oynadığı roldür. Bu rol, onun şahsı vekişiliği etrafında bir efsane oluşturarak ideolojik, fikrî ve siyasal planda bir tarihselaltyapı oluşturmaktır. Bu nedenle Bedirhan Bey'in emirliği, devlet ile olan ilişkileri,konumu ve isyanı kendisine verilen bu tarihsel göreve uygun olarak yorumlanmıştır.Özellikle Bedirhan Bey'in Osmanlı Devleti'ne karşı gerçekleştirdiği isyan hareketi,Kürtçülük ideolojisine uygun olarak ilk defa Osmanlı Devleti'ne karşı bilinçli olaraktertiplenmiş milliyetçi bir başkaldırı ve isyan hareketi olarak sunulmuştur. Aynızamanda onun döneminin, günümüze kadar uzanan birtakım sorunların başlangıçnoktası olarak görülmesi önemlidir.Bu çalışmadaki amacımız, kendisine gerek Batılı emperyal güçler tarafındangerekse içerideki bölücü unsurlar tarafından önemli bir tarihî misyon yüklenmiş olanBedirhan Bey'in siyasî konumunu, idarî durumunu, devlet ile olan ilişkilerini veOsmanlı Devleti'nin bölgedeki sorunları çözmeye yönelik politikalarını, onunşahsında, ideolojik önyargılardan arınarak bilimsel ve metodolojik bir değerlendirmeetrafında ele almaktır.Anahtar Kelimeler; Bedirhan Bey, Kürtler, Tanzimat, Merkezileşme, İsyan.

Undoubtedly, Bedirhan Bey is one of the most important figures discussed in the latehistory of the region. What makes Cizre?s Emir a leading personality in the region isnot only the power and authority that he gained in that region but also the role that heplayed in the history. His role made him a famous personality and a legend thatestablishes an ideological, political and historical background of the events. TheBedirhan Bey Emirate, his relationships with state, his position and rebellion againstthe state has been rendered in accordance with the historical mission bestowed onhim. Especially Bedirhan Bey?s rebellion against the Ottoman State has beenregarded as a rebellion in line with the Kurdish ideology and it is thought to be thefirst nationalistic rebellion and insurgency staged purposely against the OttomanState. It is also notable that the events occurred during that time have significantmarks on the current problems and the events are also considered to be the startingpoint of many problems. In this study our main objective is to deal with BedirhanBey on whom an important historical mission has been placed by the westernimperial powers and factionists inside and by taking an impartial and non-ideologicalposition. We also aim to scientifically and methodologically deal with his political,administrative positions, his relationship with the state and to show how the effortsand policies of the Ottoman State tried to tackle the problems of that region.Key words: Bedirhan Bey, Kurds, Rebellion, Tanzimat Reform, Centralization.