Ankilozan spondilitin temporomandibuler eklem ve çiğneme kasları üzerindeki etkilerinin klinik radyolojik ve manyetik rezonans görüntüleme yöntemleriyle değerlendirilmesi

Abstract

Ankilozan spondilit (AS) ağrılı, etyolojisi tam olarak bilinemeyen, temelde omurgayı etkilemekle birlikte diğer eklemleri ve ligamentlerı tutan romatizmal bir hastalıktır. AS'te hastalığın süresine ve şiddetine göre temporomandibuler eklem tutulumu da görülmektedir.Çalışmaya AS hastası olan 29 (ortalama yaş 37,21±11,7; 13k-16e) ve 28 (ortalama yaşı 38,82±15,7; 18k-10e) sağlıklı birey dahil edildi. Klinik muayene yapıldıktan sonra panoramik ve lateral panoramik radyografide kondiler erozyon ve kondil hareketi değerlendirildi. MRG ile çiğneme kaslarında çap ölçümü ve TME değerlendirildi. Elde edilen sonuçlar istatistik paket programı SPSS version 15.0 ile analiz edildi.AS grubunda maksimum ağız açıklığı daha düşük bulundu (p<0,05). TME şikayetleri AS grubunda kontrol grubundan daha yüksek bulundu. Parafonksiyonel alışkanlıklar ve TME şikayetleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulundu. AS grubunda sağ ve sol TME'de hassasiyet (p<0,05), sağ TME'de istirahat pozisyonunda ağrı (p<0,05), mandibuler harekette ağrı (p<0,05) ve sabahları gerginlik hissi (p<0,05) belirgin şekilde daha sık gözlendi. AS grubunda eklem sesleri daha fazlaydı (p<0,05). Lateral panoramik grafide AS grubunda sağ TME'de görülen kondiler harekette kısıtlılık kontrol grubuna göre daha fazlaydı (p<0,05). AS grubunda erozyon derecesinin daha fazla olduğu görüldü. MRG'de AS hastalarında disk deplasmanı ve TME deformitesi bulgularının daha fazla olduğu görüldü. AS grubunda masseter kasının hem hassasiyet (p<0,05) hem de ağrısında (p<0,05) belirgin sıklık görüldü. Masseter ve lateral pterygoid kaslarının çap ölçümlerinde AS ve kontrol grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamadı. Sağ ve sol çiğneme kasları arasında regresyon analizinde masseter, lateral pterygoid and medial pterygoid kasları arasında kuvvetli doğrusal ilişki tespit edildi. Her iki grupta subjektif semptomlar kadınlarda, radyografik bulgular ise erkeklerde daha sık görüldü.Klinisyenler için bu hastaların klinik muayenelerinde, radyolojik ve MRG incelemelerinde hangi bulguların önemli olduğu bilinmelidir. AS hastalarının TME durumları rutin olarak değerlendirilmesi ve spesifik olarak TME disfonksiyonu için klinik değerlendirme yapılması uygundur.Anahtar sözcükler: Ankilozan spondilit, temporomandibuler eklem, çiğneme kasları, lateral panoramik radyografi, manyetik rezonans görüntüleme

Ankylosing spondylitis (AS) is a painful rheumatismal disease with an unknown etiology that involves mainly the spine concurrently with other joints and ligaments. Additionally in AS Temporomandibular Joint involvement can be seen according disease? s duration and severity.29 AS patients (mean age: 37,21±11,7; 13f-16m) and 28 healty person (mean age: 38,82±15,7; 18f-10m) involved in this study. After clinical examination condylar erosion and condylar movement evaluated on panoramic and lateral panoramic radiograpy. MRI was performed to evaluate TMJ and masticatory muscle thickness. Results were analyzed with SPSS ver 15.0 statictic program.It was found that the mean maximal interincisal distance was statistically lower in AS group (p<0,05). TMJ complaints were higher in AS group than control group. Statistically significant correlation was found between parafunctional inhabits and TMJ complaints. Tenderness of the right and left TMJ, right TMJ pain in rest position and on chewing, morning stiffness of right TMJ were observed more frequent in AS group (p<0,05). In AS group TMJ noise was more frequent(p<0.05). In AS group restricted condyler movement of right TMJ was more frequent in control group, in lateral panoromic radiographs (p<0,05). Marked erosions were observed much more in AS group. It was evaluated in MRI, disc displacement and degenerative changes in TMJ was higher in AS group. In AS group both tenderness and pain in masseter muscle were frequent markedly. There wasn?t any statistically significant difference of massater and lateral pterygoid muscle thickness between AS and control group. In regression analysis it was determined that high linear correlation between right and left masseter, lateral pterygoid and medial pterygoid muscles. In both groups subjectives symptoms were more frequent in women and radiographic findings were higher in men.Clinician should know that which findings were important in clinical examination, radiologic and MRI evaluation. TMJ status should be routinely assessed in patients with AS and spesific clinical management for temporomandibular dysfunction may be appropriate.Key words: Ankylosing spondylitis, temporomandibular joint, masticatory muscles, magnetic resonance imaging, lateral panoramic radiography