Osmanlı- Fransız ilişkileri 1740-1789 (konsolos arzlarına göre)

Abstract

Osmanlı-Fransız siyasî ve diplomatik ilişkileri XVIII. yüzyılda ekonomik, kültürel ve en önemlisi ticaret gibi çok geniş alanda ön plana çıkmıştır. Bu ilişkilerin temelini, Osmanlı ülkesinde görevlendirilen konsoloslar ve Osmanlı Padişahları tarafından Fransızlara tanınan kapitülasyonlar oluşturmuştur. İstanbul dışındaki liman ve iskelelerde görevlendirilen konsolosların başlıca işlevi her şeyden önce kendi vatandaşlarının kişisel haklarını, mallarını ve çıkarlarını korumak, Osmanlı Devleti içindeki yabancılara tanınan hak ve ayrıcalıklarla ilgili olan kapitülasyonların uygulanmasını gözetmek olmuştur. Bu çalışmadaki amacımız, bugüne kadar çok çeşitli başlıklarda incelenen Osmanlı-Fransız ilişkilerini, diplomasinin misyonerleri olan konsolosların, elçilerine sundukları arzlar ve bunlara merkezden gönderilen hükümler çerçevesinde incelemektir. Bu arzlar ve hükümlerde geçen sosyal, kültürel, dinî, ticarî ve ekonomik gelişmeler Osmanlı Devleti'nin Fransa'ya, dolayısıyla Avrupa'ya bakış açısını göstermesi bakımından önemlidir. Ayrıca çalışmamızda, konsoloslar tarafından ortaya konulan sorunlara karşı, Fransızlara verilen ahidnâmeler dayanak teşkil edilerek, getirilen çözüm yolları anlatılmıştır. Bunun sonucunda bizzat merkezi otorite tarafından yazılan fermanlarda, alt kültürlerin-toplulukların ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik tanınan imtiyazlar; Osmanlı Devleti'nde uzlaşı kültüründen daha da fazla insan hakları konusundaki hassasiyeti de örnekleriyle ortaya koymaktadır.Anahtar Kelimeler; Fransa, Konsolos, Elçi, Ahidnâme, Ticaret

Ottoman-French political and diplomatic relationships at 18th century became more important in the areas of economy, culture and more importantly trade. The basis for the relationship was the consulates appointed in the Ottoman State and the capitulations given to the French by Ottoman Sultans. The main aim and duty of the consulates who were appointed to the harbors and seaports outside of Istanbul were to protect interests, rights and properties of the citizens of their home countries, and to make sure that rights and privileges derived from the capitulations were protected.The aim of the study is to investigate the relationship between Ottoman Empire and France according to the request letters of consulates given to the Ambassadors and Kadis, and their replies to the petitions. The information about social, cultural, religious, commercial and economical developments found in these requests and replies petitions to the Ottoman point of view towards France, and therefore the Europa. This study also includes the solutions provided by Ottomans which were the basis for the capitulations to the problems presented by the consulates. In the end, the privileges given to the sub-cultures and societies to meet their needs by the central government by fermans are an indication of sensitivity for human rights more than consensus culture.Key Words: France, Consulate, Ambassador, Trade, Capitulations.