1930-1938 döneminde Türk inkılâbını teorileştirme ve yorumlama denemeleri

Abstract

1930'lu yılların başında Türk inkılâbı dünyada ölçeğinde yaşanan bir iktisadi krizle karşı karşıya kalmıştır. İnkılâp kadrosu içeride bu krizin etkilerini görebilmek için Serbest Cumhuriyet Fırkası'nı kurmuş ayrıca başta iktisadi alanda olmak üzere siyasi, kültürel, toplumsal bağlamda pek çok tedbir almak zorunda kalmıştır. Bu tedbirler, düşünsel ve ideolojik planda yapılanları da kapsamıştır. Liberal iktisat ve siyasetin iflası dünyada Sovyet, Alman ve İtalyan örneklerinde otoriter ve totaliter yönetimlerin yükselişine sebep olmuştur. Türk inkılâbının yöneticileri de hem bu yükselişten etkilenmişler hem de kendileri bu yükselişin ideolojik etkilerinden korumak istemişlerdir.İnkılâp, 1923-30 döneminde en köklü ve radikal inkılâplarını gerçekleştirmiştir. İnkılâpların benimsenmesi sorunu iktisadi krizin de etkisiyle daha da ağırlaşmıştır. Bu durumda inkılâp yeni iktisadi politikalar çerçevesinde ideolojik ve düşünsel arayışlar içine girmiştir. Resmi düzeyde ideoloji 1927, 1931 ve 1935 CHP kurultaylarında Kemalizm olarak şekillenmiştir. Bunun yanında bireysel çabalar da görülmeye başlanmıştır. Dönemin siyasi ve entelektüel isimleri de inkılâbı yorumlama ve teorileştirme girişimlerine katkıda bulunmuşlardır. Çalışma, Ahmet Ağaoğlu, Şevket Süreyya Aydemir, Tekin Alp, Mahmut Esat Bozkurt ve Peyami Safa gibi isimlerin bu süreçte yazdıkları metinleri kendine konu edinmiştir. Bu bağlamda tezin amacı metinlerarası bir karşılaştırma yaparak bu bireysel teorileştirme ve yorumlama girişimleriyle ilgili kavramsal bir çerçeve oluşturmaktır.Bu çalışma elde ettiği bu çerçeveyle dönemin metinlerinin, inkılâbın liderini ve kendisini nasıl tanımladığı, geçmişini ve düşünsel potansiyelini nasıl algıladığı üzerinde yoğunlaşmış ayrıca metinlerin devlet, toplum, birey, siyaset üzerine geliştirdiği fikirlere ve ulaşılmak istenen medeniyet hakkındaki tasavvurlarına dair bir değerlendirme yaparak, tezini ortaya koymuştur.

In the early 1930s, the Turkish revolution had stuck in between the economic crisis emerging in the world, and the crisis caused by the experience of Liberal Republican Party which established in order to overcome the effects of the world crisis inside the country. The Republican cadre had to obliged to take precautions against the crisis in terms of mostly finance, politics, culture, society. These precautions also include intellectual and ideological activities. The failure of liberal economics and politics had caused to rise of the authoritarian and totalitarian governments as seen in the examples of Soviet, German and Italian states. The governors of the Turkish revolution both were affected by their rise and they did want to protect themselves from the effects of this ideological rise.The Revolution did achieve the most fundamental and radical revolutions in the period of 1923-1930. The problem of adopting the revolutions had become more difficult with the effects of the economic crisis. In this case, Revolution had plunged into ideological and intellectual quests within the frame of new economic policies. The official ideology did take its shape as Kemalism in the conventions of Republican People?s Party in 1927, 1931, and 1935. Besides this, individual efforts came into sight. The intellectual and political figures of the period did also contribute to interpret and theorize the revolution. The intellectuals, Ahmet Ağaoğlu, Şevket Süreyya Aydemir, Tekin Alp, Mahmut Esat Bozkurt ve Peyami Safa, were selected in order to be discussed in this thesis. In this context, the aim of the thesis is to form a frame for these attempts of individual theorizations and interpretations by making an intertextual comparisions.This work, with this frame (it acquired) , set forth its thesis, as concentrating on how did the texts of the period define the leader of the revolution and itself, how did it perceive its past, its intellectual potential, besides as carrying out the evaulation concerning the ideas of the texts which are generated on state, society, individuals, politics and imaginations about the civilisaiton aimed to reach.