Geçmişten günümüze doğal taşlar ve Isparta Gönen Trakitinin seramik bünyelerde kullanımı

Abstract

Trakit volkanik kökenli bir kayaçtır. Günümüzde andezit ve riyolit diye adlandırılankayalar geçmişte trakit olarak isimlendirilmiştir. Trakit bol olmasına rağmen azbilinmektedir. İnce taneli ve genelde gri, beyaz, pembe, sarımsı ve açık tonlardagörülmektedir. Kaba bir yüzeye sahip, volkanik kayalar arasında bulunan feldspatçazengin kayaç türüdür.Ülkemizde, doğal yapı malzemeleri, ekonomik olması ve kolay elde edilmelerindendolayı inşaat sektöründe (kaplamalarda, duvarlarda, kaldırımlarda, döşemelerde vb.)değişik amaçlarla kullanılmaktadır. Trakit çok eski dönemlerden bu yana dinimimaride, mezar taşlarında, inşaat ve çevre düzenlemelerinde yaygın olarakkullanılmaktadır. Ülkemizde trakit jeolojik ismiyle bilinmesinin haricinde yöreselisimlerle farklı şekillerde adlandırılmıştır.Isparta bölgesinde volkanik oluşumlardan dolayı oluşan doğal taşlar bulunmaktadır.Oluşan doğal taşlar çok safhalı bir patlama ve püskürmeyle gelişmiştir. Aynıvolkanizmaya bağlı farklı mineraloji doku ve renkte volkanik kayaç toplulukları ilekayaçlar oluşmuştur. Bu bölgede trakit- traki-andezit ve andezit oluşumları yoğungörülmektedir. Isparta çevresinde bulunan trakitler ve traki-andezitler yöre halkıtarafından yüzyıllardır yapıtaşı olarak kullanılmaktadır.Son yıllarda, kaliteli hammadde rezervlerinin hızla tükenmekte olması gelenekselseramik üretimine yönelik olarak; ekonomik, sanatsal ve çevresel faktörlerin dikkatealındığı alternatif hammadde arayışlarını ön plana çıkarmıştır.Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde yer alan hammadde kaynaklarının seramik çamur, sır veastar gibi farklı bünyelerde değerlendirilmesi ile ilgili olarak çok sayıda araştırmayapılmaktadır.Isparta ili, Gönen ilçesinden temin edilen ve toplam alkali oksit oranı % 11,14 olantrakitin, yarı yaş ve yaş yöntemlerle şekillendirilebilen, 1120, 1160, 1180 oC'ler dekipişirim sonrası açık beyazımsı krem renginden, açık sarı, kum beji, açık kahverengi,terakota ve koyu kızıl kahverengi tonları arasında değişen bünyelerin sonuçları vesanatsal çalışmalarda kullanabilirliği araştırılmıştır.Birinci bölümde doğal taşlar ve insan başlığı ile doğal taşların insan yaşamında nekadar önemli olduğu, yaşamda nerelerde kullanıldığı ve tarihi eserlerde doğal taşkullanımı ile bu eserlerin günümüze kadar ulaşabilen örnekleri anlatılmayaçalışılmıştır. Mineraller ve kayaçlar, magmatik kayaçların sınıflandırılması veörneklemeler görsel bir şekilde aktarılmış, feldspatik minerallerinin oluşumu, jeolojisi,özellikleri, kullanım alanları açıklanmıştır. İkinci bölümde trakitin tanımı veözellikleri, geçmişten günümüze trakit başlığı ile trakitin kullanım alanları vebununla ilgili yapılan araştırmalar hakkında bilgilere yer verilmiştir. Üçüncübölümde trakit katkısı ile oluşturulan reçetelerle bünyeler elde edilmiş ve deneyselçalışmalar, analizler görsellerle desteklenerek aktarılmış ve dördüncü bölümde budeneysel çalışmalar sonucunda oluşturulan çamurlar ile seramik uygulamalaryapılarak tez oluşturulmuştur.Anahtar kelimeler: Trakit, Doğal Taş, Seramik Bünye, Şekillendirme

Trachyte is volcanic origin rock. Nowadays called andesite and rhyolite rocks hasbeen named trachyte in the past. Although trachyte is little known it is excessive inthe nature. Trachyte is Fine-grained and generally gray, white, pink, yellow and lightshades are seen in.Having a rough surface, rocky volcano is located between the feldspar-rich rocktypes. Natural building materials (covering, walls, paving, flooring, etc.) which areeconomical and easy to obtain, are used for various purposes in the constructionsector in Turkey. Trachytes have been widely used in construction and landscapingin religious architecture, grave stones since ancient times.Trachyte is known asdifferent names in different regions of Turkey.In Isparta region due to volcanic mechanism some natural stones are composed. Thenatural stones are formed by the explosion and multi-stage erupt. Although the samevolcanic mechanism, some rocks have different mineralogy, texture and color. In thisregion, trachyte-trachy-andesite and andesite formations are very intense.In recent years, high-quality raw material reserves are rapidly being consumed. As aresult of this situation for the production of traditional ceramics, economic, artisticand environmental factors are taken into account has highlighted the search foralternative raw materials. In literature, a lot of studies about some raw materials sourcesin various regions of Turkey which are used as ceramic slip, glazes and engobes havebeen conducted.Trachyte used in this study obtained from Isparta province, Gonen county, and the totalalkali oxide ratio is 11.14. The Trachyte can be formed by wet and semi wet methods,after firing subsequently at 1120, 1160 and 1180 oC, turned into light whitish creamcolor, light yellow, sand beige, light brown, terracotta and dark red and brown tones. Inthis study, the outputs from different color ranges obtained from the experiment and theusability of these products were investigated.In the first section with the title of natural stones and man; it is explained that theimportance natural stones and where they are used in human life also usage inhistorical monuments of natural stone with the use of these works survived examples.Minerals and rocks, igneous rocks classification and sampling have been transferredin a visual manner, the formation of feldspathic minerals geology, properties,application areas are described. In the second section the definition andcharacteristics of trachyte, trachyte usage and related information is given about theresearch. In the third section structures are obtained with the trachyte contributionwith a prescription and experimental studies, supported by visual analysis wereexplained. In the fourth section thesis has been created as a result of thisexperimental studies, ceramic applications made with clay.Key words: Trachyte, Natural stone, Ceramic bodies, Ceramic shaping.