Isparta yöre toprağı Terra Sigillata astarlarının araştırılması ve seramik form yüzeylerinde uygulanması

Abstract

Bu çalışmada sözcük anlamı `mühürlü kap` anlamına gelen Terra Sigillata seramik astar türünün araştırılması ve seramik yüzeylerde uygulanması incelenmiştir. İlk olarak Roma döneminde, kabartmalı veya düz, yüzeyi yarı mat, pekişmiş, genellikle kırmızı ve siyah renkte seramik kullanım gereçleri zamanla bu isimle tanımlanmıştır. Bu mühürlü kaplar üzerinde kullanılan parlak, ipeksi görünümlü sinter (pekişmiş) astar da aynı isimle özdeşleşerek Terra Sigillata astarı olarak günümüze kadar gelmiştir. İncelendiğinde Terra Sigillata seramik astar türünün tarihi daha gerilere uzanmaktadır. İlk örnekleri, Geç Bronz Çağı Girit seramiklerinde siyah bezeme malzemesi olarak kullanılmıştır. Akdeniz'den başlayarak Anadolu'ya, Mısır'a ve Hindistan'a kadar yayılmıştır.Isparta yöresi kilce zengin toprakların Terra Sigillata yapımında kullanılabilirliği deneysel çalışmalarla araştırılmış ve alınan sonuçlar güncel seramik formlar üzerinde uygulanmıştır.Killer bilindiği gibi küçük tanecikli kil minerallerinden oluştuğu ölçüde özlüdür. Bu kil mineralleri kimyasal yapısında su bulunan alüminyum silikatlardan oluşur. Farklı kristal guruplarından oluştuğu elektron mikroskobunun keşfiyle kanıtlanabilen kil minerallerinin önemli iki kristal gurubundan birincisi kaolinit, ikincisi de illit'tir. Bu ikisinin kimyasal yapılarındaki farklılık yani alüminyum, silisyum ve su molekül sayılarının farklılığının yanı sıra aralarındaki en önemli ayırım şudur: İllitler, kaolinitlerin içermediği, bünyenin zinterleşmesine yarayan potasyum oksit'i içerirler, ayrıca yapılarında bir miktar demir oksit ve kalk da mevcuttur.İllitik yapılı killerden yapılmış bir Terra Sigillata zinter astarı içeriğinde potasyum oksit gibi bir eritici bulunduğundan 900-950°C'lik bir pişirim gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Terra Sigillata, seramik, kil, astar

Supervisor: Assistant Prof. Serap ÜNALIn this study, Terra Sigillatta which has dictionary meaning `sealed vessel` a kind of ceramics slip has been studied and the implementation on ceramic surfaces examined.The first period was in Rome embossed or flat, half mate surface, stiff, in general red and black ceramic usage materials named by this name. This sealed vessels has been known by the name Terra Sigillata slip that has shiny, silk type apperance sinter (stiff) slip until today. When it is examined, the date of Terra Sigillata ceramics slip has begun more previous. The first examples, was used as black ornament material on Late Bronze Age Cretan ceramics. That started from Mediterranean region and expanded to Asia Minor, Egypt and India.Region of Isparta which is known by rich soils for Terra Sigillata slip, the clay of the region has been examined by experimental studies and the results has been implemented on actual ceramic forms.Clay as it known by its tiny clay minerals that composes its concise. This clay minerals composed by aluminium silicats that consists water in their chemical structure. Composition of different cristal groups is proved by electron microscopes and the most important ones are kaolinit and illite. Not only by their difference in their chemical structure but also their disparity of aluminium, silicon and water molecules. Illites do not consist of kaolinits and they consist potassium oxide that helps sintering the body and also they consists some iron oxide and calcic as well.A Terra Sigillatta sinter slip that is made of illitic clay consists potassium oxide type dissolver it is required to kiln between 900 and 950 °C.Key words: Terra Sigillata, ceramic, clay, slip