İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi`nde yer alan Yavuz Sultan Selim Divanı`nın tezyini açıdan değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi `Farsça Yazmalar Bölümü`nde yer alan FY 929, FY 1016, FY 1330, FY 1331, FY 1607 envanter numaralı Yavuz Sultan Selim divan nüshaları araştırma kapsamında incelenmiştir. Araştırmaya konu olan eser I. Selim‟in Divanı olması dolayısıyla öncelikle sultanın şehzadeliği, eğitimi ve kişiliğinden bahsedilmiştir. Divan 16. yüzyıla ait olmasına rağmen nüshaların bezemelerinde görülen yüzyıl farklarından dolayı, inceleme,16 ilâ 19. yüzyıl arasına tarihlenmiş olup, ilgili dönemlerin kültür ve sanat ortamı anlatılmıştır. Eserlerde görülen tezyini özellikler cilt, hat, tezhip ve minyatür sanatı olarak ele alınmış ve hem kendi içinde hem de benzer eserlerin özellikleriyle karşılaştırmalı olarak irdelenmiştir. Katalog bölümünde FY 929, FY 1016, FY 1330, FY 1331, FY 1607 demirbaş numaralı eserlerin genel özellikleri verilerek ait oldukları yüzyılın bezemeleri resim ve çizimler gibi görsel malzeme ile detaylı olarak anlatılmıştır. Değerlendirme kısmında divanda görülen hat, tezhip, minyatür ve cilt sanatındaki tekniklere değinilmiş olup, sayfa tasarımları, kompozisyon çeşitleri, motifler, ara ve kenarsuları, duraklar ve tığlar analiz edilip, katalog ve tablo çizimlerine göndermeler yapılarak anlatılmaktadır. Sonuç, kaynakça ve tablo gibi görsel malzeme listesi tezin sonunda yer almaktadır. Osmanlı sultanları arasında ilk bezemeli divana sahip olan Yavuz Sultan Selim divanı, tezyini açıdan ve üslup özellikleri bakımından divan bezemesine güzel bir örnek teşkil etmekte olup, bu araştırma ile gelenekli kitap sanatlarımıza katkıda bulunması amaçlanmıştır.

In this study, the copies of divan of Sultan Selim the Stern, inventory numbered F 929, F 1016, F 1330, F 1331, F 1607 taking place on „Persian Manuscripts Section‟in the library of Rare Works of Art at Istanbul University have been examined within the scope of the thesis. The work discussed is on the lineage, training and personality of Sultan primarily as it is the Divan of Selim I. Although it belonged to the 16th century, owing to century differences seen on the ornaments of the copies, it was dated on the 16th and 19th centuries and culture & art environment of related periods have been explained.The enriching properties observed in the works have been considered as volume, calligraphy, illuminated manuscript and miniature art and have been examined both in itself and with the features of similar works of art as comparative as well. In the catalogue section, by giving out the common features of F 929, F 1016, F 1330, F 1331, F 1607 inventory numbered works of art, ornaments of the century it belonged to have been explained through visual material such as figures and drawings in detail. In the evaluation part, the calligraphy, illuminated manuscript, miniature and techniques in the art of volume seen on the divan have been mentioned; page designs, composition types, motives, accent colour and edgings, durak and tığ have been analyzed and explained by making references to the catalogue and schedule drawings. Visual material list such as conclusion, bibliography and schedule takes place at the end of the thesis. The Divan of Sultan Selim the Stern owning the initial ornamental divan among Ottoman Sultans constitutes a nice sample with regard to its enriching and stylistic features and it has been aimed to support our traditional arts of writing through this research.