Sağlık hizmetlerinde yaşanan dönüşüm ve etkileri: Batı Akdeniz bölgesi il merkezleri örneği

Abstract

1980 sonrası dönemde neoliberal politikaların etkisiyle devlete ilişkin bakış açısı ve buna bağlı olarak kamu hizmeti anlayışı değişime uğramıştır. Yeni dönemde geçerli olan düzenleyici ve denetleyici devlet anlayışı ile birlikte devletin faaliyet alanı sınırlandırılmıştır. Bu sınırlandırma devletin sunduğu kamu hizmetlerinin kapsamını da etkilemiş ve bazı kamu hizmetleri özel sektör kuruluşlarına bırakılırken bazı kamu hizmetleri de yine özel sektörden satın alınarak yerine getirilmiştir. Devletin özel sektör kuruluşlarıyla birlikte yürüttüğü kamu hizmetlerinden biri de sağlık hizmetleridir.Özel sağlık kuruluşlarının sağlık hizmetlerinin sunum ve finansmanındaki rolü her geçen gün artmaktadır. Türkiye'de bu süreç 2003 yılında yayımlanan Sağlıkta Dönüşüm Programı ile hız kazanmıştır. Düzenleyici ve denetleyici Sağlık Bakanlığı anlayışla hareket eden Sağlıkta Dönüşüm Programı, gerek sağlık hizmetlerinin sunumu gerekse de sağlık hizmetlerinin finansmanı açısından önemli düzenlemeler getirmiştir.Bu çalışmanın amacı Sağlıkta Dönüşüm Programı sonrasında sağlık sisteminde meydana gelen değişmeler hakkında bilgi vermek ve sağlık hizmeti sunucuları, yararlanıcıları ve yöneticilerinin Sağlıkta Dönüşüm Programına yönelik algılarını ve bakış açılarını ortaya koymaktır. Bu kapsamda sağlık hizmeti yararlanıcıları, sunucuları ve yöneticilerinin bakış açılarında bir farklılaşma olup olmadığının tespit edilmesi hedeflenmektir. Çalışmanın ilk aşamasında konu ile ilgili literatür taraması yapılmış, ikinci aşamada ise anket tekniği ile Batı Akdeniz Bölgesi il merkezlerinde (Antalya, Burdur ve Isparta) bulunan sağlık hizmeti yararlanıcıları, sağlık hizmeti sunucuları ve sağlık hizmeti yöneticilerinden veriler toplanmış ve sonra bulgular değerlendirilmiştir.Elde edilen bulgular doğrultusunda, Sağlıkta Dönüşüm Programı ile Türk sağlık sisteminde yeni bir döneme girildiğini söylemek mümkündür. Bu dönemde sağlık hizmetlerinin sunumunda ve finansmanında değişikliklere gidilmiş ve sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesi, fiyatlandırılması ve desantralizasyonu gibi uygulamalar gündeme gelmiştir. Sağlıkta Dönüşüm Programı ile getirilen düzenlemeler hem sağlık hizmeti yararlanıcıları hem de sağlık hizmeti sunucuları ve yöneticileri üzerinde etkili olmuştur. Genel anlamda, sağlık hizmetlerinden yararlananlar düzenlemeleri desteklerken, sağlık hizmeti sunucuları ve yöneticileri ise çekimser kalmışlardır.Anahtar Kelimeler: Kamu hizmeti, sağlık hizmeti, Sağlıkta Dönüşüm Programı, sağlık hizmetlerinin dönüşümü, Batı Akdeniz Bölgesi, Antalya İli, Isparta İli, Burdur İli

Perspectives on the state and the understanding of public service have changed as a result of the influences of neoliberal policies after 1980. Current understanding of regulatory and supervisory state seems to have shrunk the space for state actions and intervention. This shrinkage has also affected the scope of public services offered by the state and some public services were devolved to the private sector institutions whereas some other public services were purchased from the private sector. Health care services are one of the public services which are provided together with public and private sector organizations.The role of private health institutions in the provision and finance of health care services has been increasing in recent years. This process has accelerated by the Health Transformation Program launched in 2003 in Turkey. Health Transformation Program based on an understanding of Ministry of Health as a regulatory and supervisory organization included important arrangements both in terms of health care provision and finance.The main purposes of this study are to provide information about the changes that have occurred in the health care system after Health Transformation Program and to determine the perceptions and perspectives of health service beneficiaries, providers and managers about Health Transformation Program. In this context, it is aimed to determine whether there is a difference in the perceptions and perspectives of the beneficiaries, providers and managers of health services. In the first part of study, literature review about the subject has been done and in the second stage, data were collected about the health service beneficiaries, health service providers and health service managers in the provincial centers of Western Mediterranean Region (the provinces of Antalya, Burdur and Isparta) by survey technique and then findings were evaluated.The findings indicate that a new era is started in Turkish health system by Health Transformation Program. During this period, changes have been made in the health care service provision and finance and some policies such as privatization, pricing and decentralization of health services have been implemented. Arrangements introduced by the Health Transformation Program have had effects on both health service beneficiaries and also health service providers and managers. In general, health service beneficiaries have supported the arrangements, but health service providers and managers seem to have conflicting perceptions.Key Words: Public service, health service, Health Transformation Program, transformation of health services, Western Mediterranean Region, Antalya province, Isparta province, Burdur province.